De bruinvis is eigenlijk geen vis. Het is, net als andere walvisachtigen, een zoogdier dat in de zee leeft en boven komt om adem te halen. De gewone bruinvis wordt veel gezien in onze Nederlandse wateren. Je kan ze tegenkomen in de Noordzee, Waddenzee en ook in de Oosterschelde. Deze dieren zijn zich niet van grenzen bewust. Ze houden ervan om in koudere kustzeeën te zwemmen en zijn dan ook te vinden in bijna alle zeeën en kustgebieden op het Noordelijk halfrond.

Bruinvissen zijn relatief kleine walvisachtigen. Ze worden tussen de 1.40 en 1.90 meter lang. Dit lijkt groot, maar in vergelijking met de blauwe vinvis (de grootste walvis) valt dit wel mee; deze kan wel 30 meter lang worden. Bruinvissen zijn stevig gebouwd en hebben een stompe snuit. Op hun rug hebben ze een vin van ongeveer 15 centimeter, deze zie je goed wanneer ze naar de oppervlakte komen om adem te halen. In tegenstelling tot hun naam hebben bruinvissen een grijsachtige tot zwarte kleur met een witte buik.

Hun favoriete prooidieren zijn vissen van ongeveer 30 centimeter lang, zoals haring en kabeljauw. Jonge dieren eten meer kleinere bodemvissen zoals grondels. Om goed warm te blijven in het koude water moeten bruinvissen veel eten; bijna 10% van hun lichaamsgewicht per dag. Ze zijn dan zo’n 16 uur per dag bezig met jagen en het zoeken naar eten. Bruinvissen gaan zigzaggend door het water om hun prooi te vangen. Ze jagen regelmatig alleen, maar tijdens de jacht zijn moeder en jong wel vaak samen. Het kalfje volgt zijn moeder op de voet zodat het makkelijk melk kan drinken.

Lang geleden werd er door de mens gejaagd op de bruinvis. Velen vonden dit dier ongeschikt voor consumptie, maar waren vooral geïnteresseerd in de olie en vetten. Tegenwoordig wordt er niet meer doelgericht gejaagd op de bruinvis, maar het gevaar dat visserij met zich meebrengt is nog niet geweken. Bruinvissen komen vaak onbedoeld vast te zitten in netten en lijnen van vissers. Ze kunnen hier niet meer uit los komen en verdrinken. Dit wordt ook wel ‘bijvangst’ genoemd, omdat de vissers eigenlijk naar andere vissen op zoek zijn. Ook is er door overbevissing minder vis beschikbaar.

De oceanen zijn de laatste decennia ook erg veranderd. Scheepvaart is toegenomen, wat ook wat problemen met zich heeft meegebracht. De herrie die deze schepen onder water veroorzaken, kan de dieren in de war brengen. De dieren vinden hun weg, hun voedsel en hun partner via geluid (echolocatie). Teveel herrie is dus ook gevaarlijk voor de dieren omdat zij hun voedsel niet meer kunnen vinden en zich niet meer kunnen voortplanten. Bruinvissen zwemmen in relatief ondiep water, wat de kans op botsingen met schepen vergroot.

Oceanen zijn naast geluidsvervuiling ook vervuild met (plastic) afval. Veel van dit afval vergaat niet en blijft jarenlang in de zee drijven. Bruinvissen kunnen hierin verstrikt raken of dit per ongeluk opeten en erin stikken.

De bruinvis speelt een cruciale rol in het onderwaterleven van onze wateren. Als roofdier zorgt hij ervoor dat de aantallen vis in stand worden gehouden. Ook wordt hij zelf wel eens opgegeten door grotere roofdieren, zoals orka’s of grijze zeehonden. Zo blijft er een balans in de zee.

In de Noordzee wordt de gewone bruinvis nog niet bedreigd in zijn voortbestaan. Er zijn nog zo’n 700.000 gewone bruinvissen, ongeveer de helft daarvan leeft in de Noordzee. De Noordzee is dus erg belangrijk voor de bruinvis! Het is daarom van belang dat we het leefgebied van dit dier beschermen, zodat onze kleinste walvis en onze Noordzee gezond blijven. In de Baltische zee is de gewone bruinvis er slechter aan toe, daar leven naar schatting nog maar zo’n 500 dieren.

WWF voert een actieve lobby in Nederland en binnen de EU voor betere bescherming van de Noordzeenatuur en daarmee ook belangrijke leefgebieden voor bruinvissen. Verder zetten we ons in voor strengere geluidsnormen om het onderwatergeluid, waar walvisachtigen zoals bruinvissen veel last van hebben, te verminderen (denk aan hei-activiteiten voor windmolenparken). Ook werken we aan visserijmaatregelen zoals controles op bijvangst. Daarnaast steunen we het werk van Stichting Rugvin zoals hun tellingen en overige onderzoeken, want hoe meer we weten over de bruinvis, hoe beter we het dier kunnen beschermen. Stichting Rugvin zorgt ook voor meer publieksaandacht voor de bruinvis via hun eigen communicatie en via Studio Bruinvis bij het havenhoofd van Zierikzee, waar je naar hartenlust bruinvissen kunt zien én horen.

Lees hier een onderzoeksrapport uit 2020 over de bruinvis (in samenwerking met Stichting Rugvin)