Elk jaar worden miljoenen hectare aan natuur vernietigd voor de grote vraag naar soja voor veevoer. Bos, grasland en savanne moet plaatsmaken voor immense plantages. Zo verdwijnt er veel kwetsbare natuur en biodiversiteit. Vooral in Zuid-Amerika. Nederland is een van de grootste soja-importeurs ter wereld en heeft daardoor een belangrijke verantwoordelijkheid om ontbossing tegen te gaan. Natuurvernietiging voor sojaplantages kan worden voorkomen met duurzame landbouw en het herstel van gedegradeerde landbouwgrond. Zo kan voldoende soja worden geteeld om aan de huidige vraag te voldoen. Om ervoor te zorgen dat de vraag niet toeneemt, moeten we bijvoorbeeld op zoek naar lokale alternatieven en de consumptie van dierlijke producten laten afnemen. Natuurvernietiging door sojateelt moet zo snel mogelijk stoppen.

Feiten en fabels over soja

Soja roept veel discussie op. Het dient als vleesvervanger, is een belangrijk bestanddeel in veevoer en wordt vaak in verband gebracht met ontbossing. Maar wat is waar en wat is een misverstand? We zetten de belangrijkste feiten en mythes voor je op een rij.

Ontdek ze hier

Volg de reis van soja naar jouw bord

Soja als veevoer

Sojabonen zijn rijk aan eiwitten en daardoor een goede voedingsbron voor zowel mensen als dieren. Sojabonen kun je direct eten of verwerken tot sojameel (oftewel sojaschroot) en sojaolie. Het meel wordt vooral gebruikt in veevoer voor kippen, varkens, en koeien. Ongeveer 75 procent van alle soja verdwijnt direct in veevoer. De olie wordt in Europa vooral gebruikt als grondstof voor menselijke voedingsmiddelen en cosmetica.

Landbouwgrond ten koste van de natuur

Sinds de Tweede Wereldoorlog hebben de Verenigde Staten en Zuid-Amerika zich ontwikkeld tot grote sojaproducenten om aan de groeiende vraag naar veevoer. Door de groeiende wereldbevolking en toenemende welvaart is de productie van soja sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw met 1.500 procent toegenomen. Hiervoor wordt steeds meer landbouwgrond in gebruik genomen. En dat gaat ten koste van natuur. Tegenwoordig neemt sojateelt wereldwijd meer dan 100 miljoen hectare land in beslag. Dat is een gebied zo groot als Frankrijk, Duitsland, België en Nederland bij elkaar.

Nederland grote importeur

Veruit de meeste soja komt uit Brazilië, de Verenigde Staten en Argentinië, Hierbij is Brazilië de grootste producent. China is de grootste soja-importeur, gevolgd door de Europese Unie (EU). Binnen de EU is Nederland de grootste importeur. Tussen 2017-2021 importeerde Nederland gemiddeld 8,1 miljoen ton soja per jaar. Ongeveer een derde van die soja gaat naar de veevoerindustrie. Het overige deel wordt doorgevoerd, voornamelijk binnen de EU. Slechts 13 procent van de geïmporteerde soja wordt uiteindelijk in Nederland geconsumeerd en dan vooral indirect via eieren, zuivel en vlees.

Ontbossing en mensenrechten

De sterk toenemende vraag naar soja leidde de afgelopen decennia tot grootschalige ontbossing. Maar ook andere belangrijke natuur zoals savannes en graslanden worden vernietigd. In Brazilië vindt de meeste sojateelt plaats in de Cerrado, leefgebied van onder meer de jaguar. Meer dan de helft van de oorspronkelijke natuur in de Cerrado is inmiddels verloren gegaan. Deze grootschalige natuurvernietiging zorgt ook voor verdere klimaatverandering en het verdwijnen van (bedreigde) plant- en diersoorten. Daarnaast worden de rechten van de inheemse en lokale bevolking op grote schaal geschonden.

Weet jij hoeveel soja je eet?

Waarschijnlijk eet je veel meer soja dan je denkt. Het zit grotendeels in de dierlijke producten die we eten. De meeste soja wordt namelijk gebruikt voor veevoer. Zo eet een Europeaan via vlees, eieren en zuivel indirect ruim 60 kilo soja per jaar! En dat is een probleem omdat er veel natuur wordt vernietigd om deze soja te kunnen verbouwen. Wat zit er in jouw eten?

Open de koelkast

Wat moet er gebeuren?

Wetgeving

Sterke wetgeving is cruciaal. Een nieuwe Europese wet moet zorgen dat er uitsluitend producten vrij van ontbossing, natuurvernietiging en mensenrechtenschending op de Europese markt komen. Het is belangrijk dat naast bossen ook andere waardevolle natuur, waaronder wetlands en savannes, in deze wet worden opgenomen aangezien er voor sojaproductie vaak natuur wordt vernietigd zoals de savannes van de Cerrado.

Bedrijven

Bedrijven moeten verantwoordelijkheid nemen en ervoor zorgen dat er geen ontbossing heeft plaatsgevonden voor hun producten. WWF roept bedrijven dan ook op om hun hele productieketen, van teelt tot eindproduct, volledig ontbossingsvrij te maken. Ook vinden we het belangrijk dat bedrijven hun toeleveranciers vragen hetzelfde te doen. Daarnaast vragen we financiële instellingen niet meer te investeren in producenten, handelaren en bedrijven die niet-duurzame soja produceren, verhandelen of gebruiken.

Consumenten

Op dit moment is het voor consumenten bijna onmogelijk om erachter te komen of er voor hun vlees of zuivel natuur is vernietigd. Daarom vinden wij dat supermarkten zo snel mogelijk moeten inzetten op producten die alleen met 100 procent ontbossingsvrije soja zijn geproduceerd. Als consument kun je nu al een bijdrage leveren door minder dierlijke producten te kopen zoals vlees, zuivel en eieren en deze te vervangen voor plantaardige producten.

Bekijk hoeveel soja nodig is voor jouw eten.

Transitie voedselsysteem

Op termijn moeten we een omslag maken naar een ander voedselsysteem waarbij vee in Nederland niet langer wordt gevoerd met geïmporteerde soja uit het buitenland. In een meer duurzaam voedselsysteem eten koeien gras en worden varkens en kippen gevoerd met restproducten uit de voedselindustrie.

Mauri Rautkari / WWF

Wat doet WWF?

1

Beschermen van natuurgebieden

We werken met partners aan projecten in Brazilië en Paraguay aan betere bescherming van natuurgebieden zoals de Cerrado en de Amazone. Naast betere bescherming van bestaande natuurgebieden, zetten we ons ook in voor het herstellen van natuurlijke begroeiing in ontboste gebieden, en het herstellen van uitgeputte landbouwgronden zodat de productie van soja kan worden verhoogd zonder dat er nog meer natuur hoeft te wijken.
2

Ontbossingsvrije handelsketens

We roepen overheden en bedrijven op om geen producten meer te importeren, waar ontbossing aan ten grondslag ligt. Dit doen we door petities, beïnvloeden van handelsafspraken en het positief motiveren van bedrijven voor het maken van natuurvriendelijke keuzes. Ook pleiten we bij de EU en in Den Haag voor Europese wetgeving die ervoor zorgt dat producten gelinkt aan ontbossing niet meer verhandeld mogen worden op de Europese markt.

Jiri Rezac / WWF-UK

Ontbossing

Voedsel

De productie van soja mag niet ten koste gaan van de natuur