Dam, je staat in de weg!

Toekomstkunde les 79

Michel Gunther / WWF
Dam weghalen Gotera

Laat de rivieren stromen

Europese rivieren staan vol met meer dan een miljoen barrières. Het gaat hierbij om barrières zoals dammen die blokkades vormen voor trekvissen zoals de zalm en de steur. 

Door ongebruikte dammen te verwijderen, laten we de rivieren weer vrij stromen. Zo kunnen trekvissen weer goed zwemmen tussen de zee en hun paaigrond, soms wel duizend kilometer ver de rivier op.

Groep 5 en 6

Kinderen leren over trekvissen en begrijpen de functies van dammen. Ze ontdekken dat veel dammen tegenwoordig geen functie meer hebben en dat is niet goed voor vissen zoals de zalm en de paling. Ze tekenen 2 situaties na, waarbij er wel dammen zijn en waarbij er geen dammen zijn. Zo begrijpen ze de impact van obstakels in rivieren.

Extra informatie bij deze les

Opdracht 1

De zalm, steur en paling zijn de trekvissen.

Opdracht 2

De bron is hier te vinden. Het is een webpagina met afbeeldingen, vragen en antwoorden. Lees het eventueel samen op het digibord. Kinderen kunnen ook zelf naar de pagina wwf.nl/bron gaan en op de juiste les klikken.

Opdracht 4

a. Wat mensen doen om de vissen en natuur in rivieren te helpen: jonge trekvissen uitzetten, vispassages, dammen afbreken.

b. Een vogel zoals de lepelaar heeft zeker last van dammen. Ze eten vis en met de afname van trekvissen raakt het ecosysteem dus ook verstoord. 

Praat eventueel na over de vragen van deze opdracht.

Opdracht 5

Kinderen laten tijdens deze opdracht de verschillen zien tussen een ecosysteem met dammen en zonder dammen. Gebruik hiervoor het printblad, dit is het derde document van het werkblad. 

Eventueel kun je dit artikel van WWF raadplegen. Daaruit blijkt dat het verwijderen van dammen een positief effect heeft op de natuur in en rondom de rivier.

 

naturepl.com / Mike Potts / WWF

Groep 7 en 8

Kinderen leren over soorten trekvissen, dammen en projecten waarbij dammen verwijderd worden. Ze ontdekken meer over de gevolgen van obstakels in rivieren voor trekvissen zoals de zalm en de paling. Als opdracht tekenen ze een situatie van een rivier zonder dammen en rivier met dammen, om zo het verschil duidelijk te maken.

Extra informatie bij deze les

Opdracht 1

De juiste namen zijn (van de bovenste naar de onderste): paling, steur, zalm.

Andere voorbeelden van trekvissen zijn: elften, finten, zeeforellen, stekelbaarsjes en spieringen.

Opdracht 2

De bron is hier te vinden. Het is een webpagina met afbeeldingen, vragen en antwoorden. Lees het eventueel samen op het digibord. Kinderen kunnen ook zelf naar de pagina wwf.nl/bron gaan en op de juiste les klikken.

Opdracht 4

a. De voornaamste functie van dammen is het regelen van de waterstanden. Dus het voorkomen van overstromingen. 

b. Een aantal voorbeelden: het verwijderen van dammen, het verbreden/vergroten van rivieren, het verbeteren van de waterkwaliteit door o.a. afspraken met industrie te maken, plastic afval uit het water halen, uitzetten van jonge trekvissen.

c. Een vogel zoals de lepelaar heeft zeker last van dammen. Ze eten vis en met de afname van trekvissen raakt het ecosysteem dus ook verstoord. 

Praat eventueel na over de vragen van deze opdracht.

Opdracht 5

Kinderen laten tijdens deze opdracht de verschillen zien tussen een ecosysteem met dammen en zonder dammen. Gebruik hiervoor het printblad, dit is het derde document van het werkblad. 

Eventueel kun je dit artikel van WWF raadplegen. Daaruit blijkt dat het verwijderen van dammen een positief effect heeft op de natuur in en rondom de rivier.

Andere berichten van WWF over dit onderwerp

SEPA

Nieuw recordaantal verouderde dammen verwijderd in Europa

In 2023 is het record van een jaar eerder gesneuveld: bijna 500 barrières uit Europese rivieren zijn verwijderd tegenover 325 in 2022.
Meer info

Voor het eerst zeldzame elften uitgezet in Nederland

In de Waal bij Nijmegen zijn op 1 juni voor het eerst in Nederland elften uitgezet. De zeldzame trekvissen werden te water gelaten door burgemeester Hubert Bruls en Donné Slangen van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, daarbij geholpen door enkele kinderen.
Meer info

WWF-rapport concludeert: enorm potentieel voor rivierherstel door het verwijderen van barrières in Europa en Nederland

Europese rivieren staan vol met meer dan een miljoen barrières. Het gaat hierbij om barrières zoals dammen en stuwen die blokkades vormen voor migrerende vissen zoals zalm en steur. Uit een nieuwe studie van het Wereld Natuur Fonds blijkt dat als de onderzochte barrières met een goede potentie voor natuurherstel worden weggehaald, er bijna 50.000 kilometer aan rivieren in Europa weer vrij stromend worden. Ook in Nederland zijn mogelijkheden voor rivierherstel. Het rapport ‘The potential of barrier removal to reconnect Europe’s rivers’ analyseert een steekproef van 30.000 barrières, zoals dammen en stuwen, op grote en middelgrote rivieren in Europa en beoordeelt hun potentieel om rivieren weer met elkaar te verbinden.
Meer info

Lessenoverzicht

Bekijk de andere lessen van Toekomstkunde.