Echt spannend werd het gelukkig niet, de waterstanden in de grote rivieren waren dan ook niet exceptioneel hoog en bleven ver onder het maximum van wat de dijken aan kunnen. Maar toch, door de samenloop van omstandigheden moesten de waterbeheerders ook nu al alles op alles zetten om het in goede banen te leiden. Dat toont wel aan hoe kwetsbaar we zijn en hoe afhankelijk van goed en actief waterbeheer.
De grenzen van het watersysteem zijn bereikt. Om ruimte te maken om te wonen, voedsel te verbouwen en te varen hebben wij het water in een korset gedwongen en de waterpeilen te ver naar onze hand gezet. Kleine fouten of onvoorziene omstandigheden kunnen dan tot zeer grote gevolgen leiden. Het systeem snakt naar ruimte om te ademen!
Voorbereid zijn op onvoorspelbaarheid
In feite krijgen we op dit moment een doorkijkje naar de toekomst zoals het KNMI die met de nieuwe klimaatscenario’s ook voorspelt. Hieruit blijkt dat we nattere winters en meer extreme buien mogen verwachten, en dat tegen de achtergrond van een almaar stijgende zeespiegel. Tegelijk weten we ook dat het, in de zomer, vaker droog en warm zal zijn en we vaker een tekort aan water kunnen verwachten. En bovenal weten we dat er echt klimaatverandering is en dat de wijze waarop het klimaat verandert onvoorspelbaar is. We kunnen dus niet vertrouwen op hoe het de afgelopen decennia of honderd jaar ging. We moeten voorbereid zijn op onvoorspelbaarheid.
Werk met de natuurkrachten mee
Wat doe je dan als waterschap, Rijkwaterstaat of Minister van Infrastructuur en Waterstaat? Plannen maken om je zo goed mogelijk voor te bereiden en aan te passen aan de veranderende omstandigheden. Dat gebeurt gelukkig volop en moet eind 2026 samenkomen in nieuwe Deltabeslissingen. Vanuit WWF zijn wij blij om te zien dat er bij deze plannen steeds beter gekeken wordt naar de grenzen van onze natuurlijke ecosystemen. Meer ruimte voor beken en rivieren zodat er meer ruimte is om grote afvoerpieken op te vangen; meer natte natuur zodat piekbuien opgevangen kunnen worden en water vastgehouden kan worden voor droge tijden; onze duinen als natuurlijk bescherming tegen de zee koesteren en ecologisch vitaal houden en mee laten groeien met de zee; in navolging van de duinen onze wadden en delta natuur met zand en slibplaten en kwelders ook gaan behouden en herstellen. Allemaal zogenaamde natuurlijke oplossingen waarmee je terugkeert naar wat het land en de natuur vanzelf zou doen. Je werkt dan met de natuurkrachten mee, dat geeft meer veerkracht en buffer in ons watersysteem, om beter voorbereid te zijn op de onzekere toekomst met klimaatverandering. En dat biedt tegelijk een impuls voor de leefomgeving, zodat we niet alleen veilig maar ook prettig en gezond kunnen leven, mét natuur.
Lastige keuzes
Maar is alles dan koek en ei? Nee, jammer genoeg niet. Want tussen woord en daad gaapt een groot gat. Op 29 januari praat ons parlement met de Minister van Infrastructuur en Waterstaat over water. Talloze belangwekkende onderwerpen en plannen staan er op de agenda. Zoals een ontwerpprogramma om anders te gaan werken aan waterbeheer in onze grote rivieren, meer integraal en de natuurlijke dynamiek van de rivier volgend. Maar echt concrete besluiten worden er niet genomen.
Als we echt voorbereid willen zijn op een onzekere toekomst dan moeten we alle uiterwaarden weer omvormen tot overstromingsvlakten en zo veel mogelijk de dijken verleggen om meer ruimte te maken voor het water. Dan kan de natuur zich herstellen in die mate dat ze ook probleemloos benut kan worden voor recreatie. Maar dat vraagt om lastige keuzes omdat die ruimte nu door anderen gebruikt wordt en activiteiten zoals zandwinning en binnenvaart zullen moeten wijken. Die lastige keuzes gaat men vooralsnog uit de weg.
Wij publiceerden een manifest Ruimte voor Levende Rivieren waarin we politici oproepen die keuzes wel te maken en hoe en waarom. Ook de minister en de Tweede Kamer kunnen stappen zetten door te zorgen dat waterprojecten niet meer sober en doelmatig maar slim en doelmatig uitgevoerd gaan worden. Nu schrijft de Waterwet een sobere aanpak voor en dat belemmert overheden en ambtenaren om de plannen te maken die ons land nodig heeft. Plannen die ruimte en adem geven, aan het water, de Nederlanders en de natuur. Wil je meer weten over wat WWF doet om rivieren en deltawerken te beschermen? Lees dan over zoet water of de andere blogs van Bas.
