Geen geïsoleerd bosbrandprobleem, maar een breed klimaatprobleem

De bosbranden staan niet op zichzelf

Los van het drama dat zich voor onze ogen voltrekt, staan de branden van de afgelopen weken in Australië voor mij ook symbool voor de gevolgen van het blijven ontkennen van klimaatverandering door een harde kern van wereldleiders. Want de bosbranden staan niet op zichzelf, maar zijn het gevolg van jarenlange negatieve effecten van klimaatverandering die ook Australië raken: in dit geval hitte en droogte.

De foto’s van de koala’s die – in het beste geval – door brandweermannen worden gered, hebben de wereld wakker geschud. Echter, koala’s staan al langer onder zware druk. Zo klimmen ze steeds vaker uit de eucalyptusbomen naar beneden, op zoek naar water omdat de eucalyptusbladeren waar ze op kauwen niet meer voldoende water bevatten. Koala’s staan er juist om bekend dat zij niet drinken (zo is de Aboriginal-naam voor koala ‘drinkt niet’), omdat ze voldoende vocht binnenkrijgen door het eten van de bladeren, hun enige voedsel. Maar door hitte en droogte houden de bladeren steeds minder water vast, waardoor de koala’s genoodzaakt zijn extra water te drinken om te overleven.

Maar is de grote droogte, waar nu opeens wel over wordt gesproken, de grote boosdoener achter de branden? Welnee, er voltrekt zich al decennialang een grote zoetwatercrisis in Australië, bijvoorbeeld in het rivierengebied Murray-Darling. Het WWF is al jaren actief in dit grootste landbouwgebied, dat beschikt over een enorme biodiversiteit. Hier zijn deze effecten al lang pijnlijk zichtbaar. Tijdens de Millenium Drought van 1996-2010 moest de landbouwproductie in dit gebied voor sommige gewassen zelfs helemaal worden gestopt.

Een groot overkoepelend probleem

De rode draad? Klimaatverandering. Er is geen geïsoleerd bosbandprobleem of geïsoleerd zoetwaterprobleem, er is een overkoepelend klimaatprobleem.

Waarom dan vol blijven houden dat dit geïsoleerde issues zijn? Een geïsoleerde bosbrand los je op, door te sproeien en bomen aan te planten. Een geïsoleerd zoetwaterprobleem los je op door irrigatiekanalen aan te leggen. Toegeven dat klimaatverandering ten grondslag ligt aan het drama in Australië vraagt iets veel groters: geen geïsoleerde oplossingen, maar een complete systeemverandering. Een verandering in hoe wij als mensen wonen, leven en eten. En dat vraagt nogal wat, zeker van een land dat ’s werelds grootste kolenexporteur is.

Maar het betekent ook een verandering in hoe wij omgaan met onze natuur. Want de natuur is een belangrijke bondgenoot als het gaat om de noodzakelijke aanpassingen die we als mensen zullen moeten doen in het kader van klimaatverandering. Zo houden bomen water langer vast onder de grond, in hun wortels. Dat helpt tegen droogte. Ook slaan ze CO₂ op, een belangrijk broeikasgas, medeverantwoordelijk voor klimaatverandering. Het decennialang kappen van bossen, zoals ook in Australië is gebeurd, leidt dan ook tot een vicieuze cirkel: klimaatverandering zorgt voor droogte en hitte, wat weer tot bosbranden leidt en dat wakkert klimaatverandering alleen maar verder aan.

Wake-up call

Helaas brengt alleen een crisis als deze mensen in beweging. En beweging is er. Alleen al in Nederland zijn mensen massaal opgestaan om hulp te bieden aan Australië, voor zowel mens als dier. De Australische minister-president, die een paar jaar geleden nog grappend met een blok houtskool het parlement binnenkwam, bekent onder zware druk schoorvoetend dat klimaatverandering ‘misschien toch wel een dingetje is’. Laat deze crisis ook een belangrijke wake-up call zijn voor velen die nog steeds denken dat koala’s voor hun lol uit bomen klimmen op zoek naar water. It’s happening. En er is werk aan de winkel.