Vernietiging van natuur is de grootste bedreiging voor voedselzekerheid

Een van de indirecte gevolgen van de vreselijke oorlog in Oekraïne is dat voedsel duurder zal worden door de stijgende kosten voor onder meer veevoer. Iedere twee seconden die ik gebruik om dit te typen verdwijnt wereldwijd een stuk bos zo groot als een voetbalveld. De bomen worden gekapt om landbouwgrond van te maken door de grote vraag naar voedsel. De grootschalige Nederlandse import van producten zoals soja voor veevoer leidt tot ontbossing.

Ons land staat in de top 5 van landen die de meeste grondstoffen importeren die gelinkt zijn aan ontbossing. Hierdoor gaat veel biodiversiteit verloren. Het eten van vlees, zuivel en eieren kost simpelweg te veel natuur. Bovendien zijn bossen onmisbaar in de strijd tegen klimaatverandering en reguleren ze lokaal regenval en temperatuur.

Geen kostenpost, maar een onmisbaar ingrediënt

We lijken soms uit het oog te verliezen dat we biodiversiteit gewoon keihard nodig hebben. Zo zijn bestuivers als hommels en wilde bijen onmisbaar voor de landbouwproductie. De meestgeteelde groenten-, fruit- en zaadgewassen zijn afhankelijk van bestuivers. Onderzoekers van Wageningen University toonden in 2018 al aan dat het belang van biodiversiteit voor de boer nog groter is dan eerder gedacht.

De oplossing ligt dus niet in het terugschroeven van milieueisen, maar in een lokaal en divers voedselsysteem. En zelf kunnen we een steentje bijdragen door wat vaker plantaardig eten op tafel te zetten.

Gevolgen voor de kwetsbaren

Er is angst voor sociale onrust in landen in het Midden-Oosten en Noord- en Oost-Afrika omdat voedsel onbetaalbaar dreigt te worden. Deze vooral grondstofimporterende landen, waar de voedselprijzen al torenhoog zijn, zien de prijzen de pan uit rijzen. Ook vanuit dat perspectief moet de focus juist liggen op het ontwikkelen van duurzame lokale voedselsystemen en niet op hogere productiviteit in Europa. Klimaatverandering vormt nu al een grote bedreiging voor mens en natuur. En de kwetsbaren worden het hardst getroffen.

Europese strategie

In de komende maanden staan belangrijke besluiten op de Europese agenda, zoals een wet die ervoor moet zorgen dat alle producten die op de Europese markt vrij zijn van ontbossing. De Europese strategie voor een duurzamer voedselsysteem, de zogeheten Boer-tot-Bord strategie, staat nog in de kinderschoenen. Als we de omwenteling nu in de koelkast zetten door deze crisis dan zijn we nog verder van huis.

Tijdens de bijeenkomst van landbouwministers aan het begin van de week bleek dat Nederland en Duitsland willen vasthouden aan de afspraken over vergroening van de agrarische sector. Maar de druk is immens. De huidige voorzitter van de Europese Unie, Frankrijk, wil ook aanpassingen. Laat de oorlog in Oekraïne geen wig drijven tussen de lidstaten. De overstap naar ecologische landbouw is de enige verstandige weg voorwaarts. Om voedselzekerheid op de langere termijn veilig te stellen en ook de biodiversiteit waar we als mens van afhankelijk zijn te beschermen, moeten we voedsel produceren zonder natuur te vernietigen.

Laat de vreselijke oorlog in Oekraïne een wake up call en een aansporing zijn en niet een voorwendsel dat zorgt voor achteruitgang.