Samenleven met wolven in Nederland
Dit artikel is oorspronkelijk geplaatst op 2 augustus 2024 en geüpdated op 20 september 2024.
De terugkeer van de wolf naar Nederland zorgt voor veel discussie, vooral na recente incidenten op de Utrechtse Heuvelrug. Hier kwamen twee kinderen in fysieke aanraking met een wolf en verdween een hond, vermoedelijk meegenomen door een wolf. Eveneens waren er incidenten op de Noordwest-Veluwe waarbij honden vermoedelijk door een wolf werden gebeten, en werden op verschillende locaties in Nederland schapen aangevallen door wolven. Zulke situaties vragen om een gepaste aanpak ter voorkoming van conflictsituaties met wolven in deze gebieden.
Het Wereld Natuur Fonds (WWF-NL) begrijpt dat mensen zich zorgen maken en benadrukt dat we de situatie op een genuanceerde manier moeten benaderen. Wolven hebben een belangrijke rol in de natuur, zoals het gezond houden van prooidierenpopulaties. Maar we zien ook dat mensen het moeilijk vinden om wolven in hun omgeving te hebben, vooral als ze schade ondervinden of angst ervaren. Het is belangrijk daar rekening mee te houden.
De provincie Utrecht heeft een vergunning afgegeven voor het verdoven, vangen, en voorzien van een zenderhalsband van een van de wolven op de Utrechtse Heuvelrug, en zal na een bezwaarprocedure mogelijk overgaan tot actie om de desbetreffende wolf weer schuw te maken voor mensen en zijn gedrag te onderzoeken. Een dergelijke vergunning wordt afgegeven voor een individueel dier nadat is aangetoond dat bij meerdere incidenten dezelfde wolf betrokken is en er een verklaring is gevonden voor dit afwijkende gedrag. In dit geval bleek dat twee van de incidenten op de Utrechtse Heuvelrug door dezelfde wolf werden veroorzaakt. In de provincie Gelderland loopt een vergelijkbare vergunningsaanvraag vanwege incidenten met een wolf op de Noordwest-Veluwe.
De wolf is een beschermd dier volgens Europese en Nederlandse wetten en mag niet zomaar worden verstoord of afgeschoten. Ingrijpen mag alleen wanneer het dier een directe bedreiging kan vormen voor mensen, aangelijnde honden of goed beschermd vee. Ook dan moet er altijd worden gekozen voor de minst ingrijpende maatregelen die het voortbestaan van wolven in Nederland en buurlanden niet in gevaar brengen.
Het is belangrijk om passend te reageren op incidenten als op de Utrechtse Heuvelrug. Dit is niet alleen in het belang van mensen, maar ook voor het behoud van wolven in Nederland. Soms is het helaas nodig om een individueel dier dat problemen veroorzaakt te verstoren of doden om te voorkomen dat alle wolven in Nederland in een kwaad daglicht komen te staan. WWF-NL vindt daarom dat in de Utrechtse situatie ingegrepen moet kunnen worden om de desbetreffende wolf weer schuw te maken voor mensen. Dit kan door het dier te verdoven, vangen en te voorzien van een zenderhalsband. Afschot zou alleen kunnen gebeuren op basis van feiten en gedegen onderzoek van experts, en vooral ook als er geen andere oplossingen meer mogelijk zijn.
In de afgelopen 50 jaar is in heel Europa gebleken dat wolven in principe ongevaarlijk zijn voor mensen. Een aanval gebeurt meestal alleen als een wolf haar welpen wil beschermen of als een wolf te nieuwsgierig is geworden omdat hij de angst voor mensen kwijtgeraakt is.
Wolven jagen vooral op reeën, wilde zwijnen, edelherten, en klein wild. Maar soms vallen ze ook schapen, geiten en andere (landbouw)huisdieren aan, vooral als jonge onervaren dieren op zoek gaan naar een nieuw territorium en onderweg vee tegenkomen dat gemakkelijk te vangen is. Ook zijn er meer aanvallen op vee vanaf het moment dat jonge herten en zwijnen groot genoeg zijn om te kunnen vluchten en jonge wolven steeds meer moeite krijgen ze te vangen en dus honger krijgen.
WWF-NL denkt dat samenleven met wolven mogelijk is, maar dat we ons moeten aanpassen aan hun aanwezigheid. Veehouders kunnen hun dieren beschermen met speciale wolfwerende rasters, nachthokken en kuddebewakingshonden. Voor veehouders in gebieden waar wolven leven is subsidie beschikbaar voor het wolfwerend maken van de rasters. Zo leert een wolf dat het vangen van vee erg onaantrekkelijk is en dat hij beter kan jagen op wilde prooien. Ook is het belangrijk dat er voldoende voedsel beschikbaar is en er verbindingen zijn tussen natuurgebieden, zodat wolven zich vrij kunnen bewegen.
Net zoals wij moeten wennen aan wolven in Nederland, moeten wolven ook aan ons wennen. Hoe wij met de dieren omgaan, beïnvloedt hun gedrag. Wolven moeten bang blijven voor mensen om problemen te voorkomen. Daarom is het belangrijk om wolven niet te voeren of te benaderen, zodat ze bang blijven voor mensen en ons niet opzoeken.
Conflicten met dieren zoals de wolf in Nederland is niets nieuws. Over de hele wereld zijn er voorbeelden van spanningen tussen mensen en dieren die ruimte delen. Zoals in Afrika en Azië, waar olifanten landbouwgewassen vertrappen of opeten, of waar grote roofdieren zoals leeuwen en tijgers vee of zelfs mensen aanvallen. In Italië viel een beer recent een wandelaar aan. Omdat dit niet de eerste keer was dat dit dier mensen aanviel heeft de lokale overheid besloten het dier te doden. Net zoals bij de wolf in Nederland, wordt gezocht naar een balans tussen het beschermen van dieren en de belangen van de mensen die in dezelfde gebieden wonen.
WWF vindt het belangrijk dat wilde diersoorten als olifanten, tijgers, leeuwen, beren en dus ook wolven beschermd worden ondanks dat dit soms uitdagingen voor de mens met zich meebrengt. Daarom werkt WWF wereldwijd aan een geïntegreerde aanpak van conflicten tussen mensen en dieren. Hierbij wordt samen met lokale partijen en de bevolking naar oplossingen gezocht. Door bijvoorbeeld het plaatsen van elektrische hekken en het inzetten van speciale teams kunnen we op korte termijn conflicten tussen mensen en wilde dieren helpen voorkomen en schade beperken. Daarnaast creëren we voor de lange termijn bijvoorbeeld verbindingszones tussen beschermde gebieden, zodat wilde dieren een veilige en ruime leefomgeving hebben waarin hun populaties zich op een natuurlijke manier kunnen ontwikkelen.
Als je in de natuur een wolf tegenkomt, is het belangrijk om rustig te blijven en afstand te houden. Wolven benaderen mensen meestal niet, omdat ze van nature bang zijn voor ons. Mocht een wolf toch te dichtbij komen, praat dan hard, zwaai met je armen, en loop rustig achteruit om afstand te nemen. Het is belangrijk om, net als bij een hond, niet weg te rennen of te fietsen, zodat de kans kleiner wordt dat de wolf je volgt. Benader wolven niet en lok ze niet met voedsel. Houd in gebieden waar wolven leven altijd honden aan de lijn om interacties te vermijden. Als er een wolf op je pad komt terwijl je fietst of loopt, wacht dan rustig tot hij voorbij is en probeer voldoende afstand te houden. Door ons aan deze gedragsregels te houden, kunnen we wolven de ruimte geven en zonder grote problemen samenleven met wolven in de Nederlandse (natuur)gebieden.
Wolven vertrekken niet meer uit Nederland, maar het samenleven met wolven vraagt wel om aanpassingen van iedereen. Door naar elkaar te luisteren, feiten te delen, zorgen te erkennen, preventief te handelen en daarmee wolven te stimuleren om afstand te bewaren van mens, hond en vee, is het ook in Nederland mogelijk om op een goede manier conflictarm samen te leven met wolven. WWF-NL ondersteunt ARK Rewilding Nederland met haar werk bij het vinden van manieren om conflictloos samen te leven met wolven en staat in nauw contact met andere organisaties die ook betrokken zijn bij het zoeken naar duurzame oplossingen.
Ontvang inspiratie, acties, duurzame tips en het laatste natuurnieuws van WWF in je mail én krijg 10% korting in onze duurzame webshop (inschrijven mag vanaf 16 jaar, korting is van toepassing op hele assortiment met uitzondering van Bosje Bomen en alle boeken).