In de bossen van West- en Centraal-Afrika, waar het bladerdak dik en groen is, voelt de bosolifant zich thuis. Ze zijn de tuiniers van hun eigen leefomgeving.

Door zich al etend een weg te banen door het woud, houden ze gebieden open. Ze eten vruchten en verspreiden met hun ontlasting de zaden van die vruchten waaruit weer nieuwe bomen en planten groeien. Als de bosolifant verdwijnt en zijn rol als tuinier van het woud verliest, zou dit negatieve gevolgen hebben voor de gezondheid van deze bossen. Terwijl die bossen dus juist zo’n grote rol spelen in de strijd tegen klimaatverandering.

Niet alleen grazers zoals olifanten en bizons, maar ook roofdieren kunnen een klimaatheld zijn. Tijgers spelen een sleutelrol in het gezond houden van bossen en helpen daardoor mee aan het tegengaan van klimaatverandering. In India werd vastgesteld dat bossen waarin tijgers voorkomen driemaal zoveel CO2 opnemen als bossen waar de tijgerpopulaties werden uitgeroeid.

Waar tijgers aanwezig zijn, komen minder snel mensen die bomen omhakken of op andere manieren het ecosysteem aantasten. De tijger ‘beschermt’ zo in feite de bossen en hun eigenschap CO2 vast te leggen.

Al 130 miljoen jaar spelen bijen een cruciale rol in biodiversiteit en voedselproductie. Maar hun invloed gaat dieper, letterlijk. Als bestuivers zorgen ze voor de vermeerdering van wilde bloemen en struiken in graslanden, waar de diepgelegen wortels effectief koolstof opslaan. In tegenstelling tot bossen, waar koolstof vooral in stammen en takken wordt vastgelegd en bij bosbranden vrijkomt, blijft de koolstof in graslanden veilig onder de grond. Hierdoor komt er bij branden een stuk minder CO2 vrij in de lucht.

Daarnaast nestelen veel bijen ondergronds, waar ze de bodem beluchten en helpen water vast te houden, wat resulteert in een gezonde bodem en een rijke plantengemeenschap. Deze bezige bijen zijn ware klimaathelden, dus! We kunnen ze ondersteunen door inheemse bloemen te planten en pesticiden te vermijden, wat bijdraagt aan een bloeiende, gezonde aarde.

De reus van de oceaan is een bondgenoot voor de opvang van CO2. Zijn uitwerpselen voeden het fytoplankton, een legertje microscopische plantjes aan het wateroppervlak, die op hun beurt CO2 uit de atmosfeer halen en omzetten in zuurstof. 

Maar dat is nog niet alles. Het lichaam van een walvis kan CO2 opnemen, dat zelfs na zijn dood nog eeuwenlang vastgehouden wordt wanneer zijn grote lichaam naar de diepten van de oceaan zinkt. Zo draagt de walvis, in leven en in de dood, bij aan het balanceren van ons klimaat.

Pinguïns waren ooit meesters in aanpassen: het verdwijnen van dinosaurussen opende de deur voor pinguïns die snel hun levensstijl aanpasten en zich verspreidden over de zuidelijke delen van de aarde. Daar werden ze meesters van de zee. Maar na een tijdperk waarin pinguïns de evolutie leken te domineren, worden ze nu bedreigd in hun voortbestaan.

Onderzoek toont aan dat moderne pinguïns mogelijk minder goed uitgerust zijn om zich aan te passen aan deze ongekende verschuivingen vergeleken met hun voorouders. Als slachtoffer van smeltende ijskappen en stijgende temperaturen, lijkt de eens zo flexibele zeevogel nu te worden ingehaald door de snelheid van het veranderende klimaat.

In de velden en tuinen waar hommels zoemend van bloem naar bloem vliegen, ontvouwt zich een groot probleem. Deze kleine maar machtige bestuivers spelen een cruciale rol in de bevruchting van groenten, fruit, peulvruchten en talloze andere gewassen. Echter, door de stijgende temperaturen als gevolg van klimaatverandering, worden hommelpopulaties gedwongen om verder naar het noorden te trekken, op zoek naar koelere leefgebieden.

De klimaatverschuivingen zorgen ervoor dat voorjaarsbloemen eerder bloeien dan normaal, waardoor hommels minder tijd hebben om ‘hun werk’ te doen. Daarnaast brengen veranderingen in weerpatronen extra uitdagingen met zich mee. Extreme regenval en droogte bemoeilijken hun zoektocht naar voedsel, terwijl rampen zoals overstromingen en bosbranden hun leefgebieden verwoesten. Bovendien hebben hommels het al zwaar door bestrijdingsmiddelen en intensieve landbouw, wat hun populaties verder onder druk zet. De hommels, die ooit zonder zorgen door onze landschappen zoemden, staan nu voor een onzekere toekomst.

Door de stijgende zeespiegel zijn veel (leg)stranden voor zeeschildpadden verdwenen, opgeslokt door het oprukkende water. Wat er aan kustlijn over is, wordt vaak overspoeld door toeristen of is bezaaid met plastic. Een dodelijke val voor de jonge schildpadjes die, net uit hun ei gekropen, hun weg naar de oceaan proberen te vinden.

Klimaatverandering bedreigt niet alleen hun leefgebied, maar verstoort ook het evenwicht tussen mannelijke en vrouwelijke schildpadden. Doordat het vaak warmer is, stijgt de temperatuur van het zand waarin de schildpad haar eieren begraven heeft. De hogere temperatuur maakt dat veel zeeschildpadden als vrouwtje geboren worden, wat een toekomst zonder mannetjes dreigt te veroorzaken. Bovendien wordt het koraalrif, hun thuis en voedselbron, langzaam maar zeker vernietigd door de opwarming van de aarde.

In de diepten van de oceanen, waar de wateren eens stabiel waren, vindt een grote verschuiving plaats. Doordat het oceaanwater zo snel opwarmt, kunnen vissen zich niet snel genoeg fysiek aanpassen, en zijn ze gedwongen om naar het noorden te trekken. Volgens Schotse onderzoekers verandert het zeeleven tot zeven keer sneller van leefgebied door de opwarming van de aarde dan landdieren.

De migratie, gedreven door klimaatverandering, brengt niet alleen hun levens in gevaar, maar schudt ook de fundamenten van mariene ecosystemen door elkaar. Vissoorten zijn op sommige plekken volledig verdwenen, en zo ook de voedselzekerheid voor dier en mens.

Dit zijn dieren die in de herfst hun bruine zomervacht verruilen voor een witte vacht om niet op te vallen in de sneeuw. Maar omdat er door de opwarming steeds minder sneeuw valt, hebben veel van deze dieren een witte wintervacht, terwijl er geen sneeuw is. Daardoor zijn ze zichtbaarder en dus kwetsbaarder.

Voor deze dieren bestaan mogelijk toevluchtsoorden: gebieden waar beide versies (met zomer- en wintervacht) van een soort kunnen leven. Door juist die gebieden te beschermen, krijgen ze een kans om de genen voor donkerder vachtkleuren te verspreiden en zich zo aan klimaatverandering aan te passen.

Snavels die niet bedekt zijn met veren en dus niet isoleren, zijn een plek waar veel warmte wordt uitgewisseld. Grotere snavels zorgen voor meer afkoeling. Dit is te zien bij verschillende soorten Australische papegaaien.

Studies tonen aan dat de snavelgrootte van gang-gang kaketoes en roodborstpapegaaien sinds 1871 met 4% tot 10% is toegenomen.