De grootste landdieren ter wereld
Elk jaar worden in Afrika duizenden olifanten gedood voor hun slagtanden.
Afrikaanse olifant
Er leven twee soorten olifanten in Afrika, de savanneolifanten en de bosolifanten. Afrikaanse savanneolifanten zijn de grootste landdieren ter wereld. Een mannelijke olifant wordt ‘de bul’ of de stier genoemd. Hij kan wel 5 meter lang worden, is ruim 3,7 meter hoog bij de schouder en weeg zo'n 6 ton. Afrikaanse bosolifanten zijn een stuk kleiner. Hij wordt ongeveer 4 meter lang, 2,8 meter hoog en weegt tot 3 ton.
De slurf is een verlengstuk van de bovenlip en neus en wordt gebruikt voor communicatie en het hanteren of vastpakken van objecten, zoals voedsel. Afrikaanse olifanten hebben twee tegenover elkaar liggende puntjes aan het einde van hun slurf, een soort vingers, in tegenstelling tot de Aziatische olifant, die er maar één heeft. Een ander opvallend kenmerk van olifanten in Afrika is de zeer grote oren, waardoor ze overtollige warmte kunnen kwijtraken.
De slagtanden van een olifant zijn doorgegroeide snijtanden uit de bovenkaak. Ze groeien het hele leven door. Daarom hebben oude dieren soms enorm lange slagtanden. Zowel de mannetjes als vrouwtjes van de olifanten in Afrika hebben slagtanden, die ze gebruiken bij gevechten en bij het eten en graven naar water. Bosolifanten hebben rechte slagtanden en savanneolifanten hebben gebogen slagtanden. Slagtanden bestaan uit ivoor, wat veel geld waard is en wat de olifanten een belangrijk doelwit maakt voor stropers. Het ivoor van bosolifanten is dichter.
Wat is er aan de hand?
De Afrikaanse olifant is een bedreigde diersoort. De olifant heeft te kampen met verschillende bedreigingen, zoals stroperij, verdwijnend leefgebied en mens-dierconflicten.
-
1
Stroperij
Ondanks een verbod uit 1989 op de internationale handel in ivoor worden (Afrikaanse) olifanten nog steeds intensief bejaagd door stropers. In een eeuw tijd is 90% van de olifanten in Afrika verloren gegaan. Hun ivoren slagtanden zijn het meest gewild, maar hun vlees en huid worden ook verhandeld. Het ivoor wordt vaak naar Azië gesmokkeld en daar tot beeldjes en sieraden bewerkt.
-
2
Verlies en versnippering leefgebied
Commerciële houtkap, de aanleg van wegen en nederzettingen, maar ook plantages voor biobrandstoffen en de mijnbouw vernietigen leefgebieden en leggen afgelegen bossen open voor stropers. Armoede, gewapende conflicten en de ontheemding van mensen door burgerconflicten dragen ook bij tot verlies en versnippering van leefgebieden. Al deze factoren dwingen olifanten naar kleinere beschermde gebieden en belemmeren de vrijheid van olifanten om rond te zwerven.
-
3
Mens-dierconflicten
Naarmate leefgebieden kleiner worden en menselijke bevolking zich uitbreidt, komen mensen en olifanten meer met elkaar in contact. Waar boerderijen grenzen aan het leefgebied van olifanten of de migratiecorridors van olifanten blokkeren, komt schade aan gewassen en dorpen regelmatig voor. Of erger nog... Olifanten delven vaak het onderspit bij dit soort conflicten
-
4
Klimaatverandering
Bosolifanten in centraal en westelijk Afrika en savanneolifanten in oostelijk en zuidelijk Afrika hebben in toenemende mate te maken met de effecten van klimaatverandering. Op sommige plekken in de tropische regenwouden produceren de bomen waarvan bosolifanten eten al veel minder fruit. Dat heeft een negatieve invloed op de gezondheid van de olifanten én op de verspreiding van de zaden van deze bomen. Savanneolifanten hebben ook nu al te maken met enorme droogtes omdat er te weinig regen valt of de regen soms jaren achtereen uitblijft, en komen dan om van honger en dorst.
Waarom is het belangrijk om de Afrikaanse olifant te beschermen?
De aanwezigheid van Afrikaanse olifanten helpt om geschikte leefgebieden voor veel andere dier- en plantensoorten in stand te houden. Eén op de drie boomsoorten in de bossen van Centraal-Afrika heeft olifanten nodig om zijn zaden te verspreiden en te laten ontkiemen. Olifanten spelen een doorslaggevende rol bij het vormgeven van hun leefgebied vanwege de enorme impact die ze hebben op factoren zoals zoetwater en bosbedekking. Ook spelen olifanten een belangrijke rol bij het tegengaan van klimaatverandering.
Wat doet WWF?
WWF biedt strategische en technische ondersteuning aan om de toekomst van dit icoon van Afrika veilig te stellen. WWF is actief in Centraal-, Oost-, Zuid- en West-Afrika en werkt met tal van partners. Het doel is om in minstens 10 staten levensvatbare populaties van bos- en savanneolifanten te behouden. Dit doen we door projecten te ondersteunen die:
De bescherming en het beheer van olifanten verbeteren door:
- Uitrusting en training te geven aan teams tegen stroperij.
- De oprichting van nieuwe beschermde gebieden aan te moedigen.
- Het beheer van bestaande beschermde gebieden te verbeteren.
- Samen met lokale gemeenschappen programma's te ontwikkelen voor het beheer van wilde dieren waarin olifanten worden beschermd en tegelijkertijd voordelen aan de lokale bevolking worden geboden.
- Wetenschappelijk onderzoek naar populatiegroottes.
Capaciteit opbouwen binnen staten die verspreid liggen door:
- Regeringen te helpen bij het opstellen van strategieën voor het behoud van verbinding en grensoverschrijdende trekroutes voor olifanten.
- Capaciteit te ontwikkelen om olifantenpopulaties te onderzoeken, te tellen en te monitoren.
- Aansporen van de staten in het verspreidingsgebied om de wetgeving voor de bescherming van olifanten bij te werken en uit te voeren.
Illegale handel terugdringen door:
- Trends in de illegale handel in olifantenproducten te volgen.
- Het doen van onderzoek om gegevens over binnenlandse ivoormarkten te monitoren.
- Samenwerken met het Wildlife Crime Initiative van WWF, TRAFFIC en de Wildlife Justice Commissie.
Conflicten tussen mensen en olifanten verminderen door:
- Natuurbeheerders en lokale gemeenschappen te trainen in het gebruik van effectieve instrumenten zoals het gebruik van elektrische hekwerken, chilibommen en early warning systemen.
- Het verfijnen van huidige methoden op basis van wat het beste werkt in specifieke situaties.
- Daarnaast helpen we mensen met 'conservation agriculture', een efficiënte manier van boeren die meer opbrengt op minder grond en dus meer bos voor olifanten overlaat en conflicten vermindert.
Twee soorten olifanten in Afrika
De bosolifant (Loxodonta cyclotis) en de savanneolifant (Loxodonta africana)
Gerelateerde artikelen
Grootschalige olifantentelling van start in KAZA
Afrikaanse olifanten krijgen hogere status van bedreiging op Rode Lijst
Ruim baan voor olifanten
Wat kan ik doen?
Word donateur
Help mee door de natuur structureel met ons te beschermen voor een vast bedrag per maand. Je ontvangt hierbij eventueel een leuk welkomstcadeau. Samen kunnen we werken aan een prachtige wereld vól natuur!