De uitdaging van veilig samenleven

Tijdens mijn werkbezoek aan Nepal sprak ik mensen die aan den lijve ondervinden hoe het is om vlakbij grote wilde dieren te leven.

In 2001 begon WWF-Nepal samen met het ministerie van nationale parken en wildbescherming het Terai Arc Landscape (TAL) programma. Eén van de doelstellingen was om ervoor te zorgen dat olifanten, tijgers, luipaarden en ander wild makkelijk tussen beschermde gebieden in Nepal en India heen en weer konden bewegen zodat ze meer ruimte en mogelijkheden voor het vinden van voedsel en partners zouden krijgen. Een zo’n verbindend bosgebied was  de zogenoemde ‘Katha-corridor’ tussen Bardia National Park (Nepal) en het Katerniaghat Wildlife Reserve (India) dat intensief gebruikt werd door de bevolking die er omheen woonde. Om zowel aan de belangen van de mensen als die van de natuur tegemoet te komen werd het gebied aangemerkt als ‘gemeenschapsbos’ en door de dorpelingen werden commissies opgezet om nieuwe plannen te ontwikkelen voor het beheer ervan. De bewoners konden nog steeds gebruik blijven maken van het bos en de graslanden, maar minder intensief.

Homestays

Het TAL-programma startte een initiatief voor alternatieve inkomstenbronnen zodat mensen ook minder afhankelijk werden van producten uit het bos zoals hout en gras voor hun vee. Een fonds werd opgericht waaruit ze kleine leningen konden krijgen om een bedrijfje te starten. Zo werden er homestays, winkeltjes en handwerkateliers opgezet. De inkomsten vloeien deels terug naar het fonds waar weer nieuwe bedrijfjes mee kunnen worden gestart. Ook zetten de gemeenschappen zelf anti-stroperij-eenheden op en responsteams die in actie komen bij problemen tussen mensen en wilde dieren. Er is een klein fonds opgericht om mensen die schade lijden van wilde dieren, te kunnen helpen. Het gaat dan om de allereerste behoefte zoals een zak rijst of vergoeding van medische kosten. Ook helpen ze de slachtoffers om compensatie aan te vragen bij de overheid.

Corridor doet zijn werk

Natuur levert hier iets op. Er komen toeristen om olifanten, neushoorns en tijgers te zien, begeleid door één van de lokale gidsen (getraind met geld uit het fonds). Het aantal dieren dat gebruik maakt van de corridor wordt goed in de gaten gehouden door middel van cameravallen en het zoeken naar sporen. Het blijkt dat de dieren uitgebreid gebruik maken van het gebied!

Keerzijde

Maar er zit voor de mensen die er wonen ook een keerzijde aan leven met wilde dieren. Olifanten en neushoorns eten rijstvoorraden op, luipaarden pakken regelmatig een geit en onverwachte ontmoetingen in het bos kunnen leiden tot ongelukken.

Mahima Chandari lag rustig te slapen tot ze ineens wakker werd van een enorm kabaal. Er kwam een olifant dwars door de muur naar binnen op zoek naar de rijst die ze in haar huis bewaarde. Gelukkig kon Mahima nog net op tijd wegrennen om niet te worden bedolven onder de muren. Haar spulletjes lagen verspreid over de grond en van het huis was niets meer over. Gelukkig vertrok de olifant en kon Mahima hulp inroepen. Het response team  was snel ter plaatse om haar te kalmeren en te helpen met het bijeenrapen van haar eigendommen. Uit het fonds dat ze beheren gaven ze haar wat zakken rijst en ander voedsel zodat ze in elk geval kon overleven. Ook hielpen ze haar met de aanvraag van compensatiegeld van de overheid.

Voor Mahima was dit een heel heftige gebeurtenis. Ze had al eens eerder problemen gehad met olifanten, maar nog nooit met zo veel schade tot gevolg. Samen met haar zoons heeft ze haar huis nu opnieuw opgebouwd, maar wel op een veiligere plek!

Voor Mahima bleef de schade nog relatief beperkt aangezien ze er zelf ongeschonden vanaf kwam. Helaas raken mensen soms ook gewond of overlijden zelfs aan de gevolgen van ontmoetingen met wilde dieren.

Bijvoorbeeld de dertienjarige Yubraj Chaudhary uit Graneshpur die op 15 september 2016 samen met twee vriendjes op de fiets uit school kwam. Onderweg naar huis reden ze over een weggetje door het gemeenschapsbos, waar opeens een grote olifant de bosjes uit kwam rennen en de jongens aanviel. Yubraj werd van zijn fiets geslingerd en de olifant begon hem heen en weer te duwen. Zijn vriendjes bleven ongedeerd en één van hen fietste hard naar het dorp om hulp te halen. De dorpelingen waren snel ter plaatse en joegen de olifant terug het bos in. Yubraj had veel pijn in zijn buik en lag plat op de grond. Het dichtstbijzijnde ziekenhuis lag op anderhalf uur rijden - tegen de tijd dat hij daar aan kwam was de jongen overleden aan zijn verwondingen.

Voor zijn familie en vrienden was dit een vreselijk drama. De ouders van Yubraj verloren hun enige kind en hadden ook geen geld voor een fatsoenlijke crematie. Dit kon gelukkig worden betaald uit het fonds van het response team. De overheid stelde omgerekend zo’n 5.000 Euro ter beschikking om de familie te helpen. Maar dat kan het emotionele verlies natuurlijk niet verzachten.

De olifant die het huis van Mahima vernietigde, werd duidelijk aangetrokken door het voedsel dat in haar huis lag opgeslagen. Het dier verliet het veilige bos en begaf zich (waarschijnlijk redelijk bewust) tussen de mensen. Maar het geval van Yubraj laat zien dat er ook ongelukken gebeuren waarbij mensen en dieren elkaar per ongeluk tegenkomen.

Een ander voorbeeld hiervan is de aanval van een luipaard op Chiniki Chaudhary, die op 22 maart 2017 ’s avonds bij haar man achterop de fiets door het bos naar huis reed. Ze had de hele dag op het land gewerkt om mosterd te oogsten en haar man had haar daar opgehaald. De luipaard die door de struiken naast het weggetje liep schrok waarschijnlijk van hun plotselinge aanwezigheid. Hij gaf Chiniki een mep met zijn klauwen waarna ze van de fiets viel. Man en vrouw begonnen van schrik en angst hard te schreeuwen, waarop de luipaard zich als een speer uit de voeten maakte.

Chiniki werd door het response team naar het ziekenhuis gebracht waar haar wonden werden verzorgd. Ook werden de rekeningen voor haar betaald want zij had geen portemonnee bij zich.
De mensen wisten wel dat er een luipaard in dit deel van het bos leefde, aangezien er een aantal keer geiten en ander vee was gedood door de grote kat. Het enige dat de dorpelingen kunnen doen om de schade te beperken is een goed nachthok bouwen voor hun vee en heel goed uitkijken als ze in het donker naar buiten gaan.

Uit al deze voorbeelden blijkt dat het niet makkelijk is voor mensen en wilde dieren om samen te leven in hetzelfde gebied. Maar dat betekent niet dat dat helemaal niet kan. De mensen in de Katha-corridor bewijzen dat ze ondanks de ongelukken die er gebeuren en de schade die ze lijden, enorm flexibel zijn en passie hebben voor de natuur om hen heen. Ze patrouilleren tegen stroperij in het bos dat ze als het hunne beschouwen en waar ze trots op zijn, verzinnen steeds nieuwe manieren om zichzelf goed te beschermen en letten goed op elkaar. WWF, de Nepalese overheid en het National Trust for Nature Conservation helpen ze hierbij door bijvoorbeeld het installeren van elektrische hekken of het opzetten van fondsen voor leningen.

De Katha-corridor is een belangrijk gebied voor mensen en wilde dieren die zich steeds zullen moeten blijven aanpassen aan elkaar om er samen in harmonie te kunnen leven.