Droom vervuld: de wereld komt samen voor rivierdolfijnen en hun rivieren
Dit is de top. Beter kan het niet worden. Acht Tucuxi's en twee Amazone-rivierdolfijnen cirkelen rond onze kleine boot. We drijven op de Amazonerivier, varend op de grens tussen Colombia en Peru. De Tucuxi’s – de ‘dansende rivierdolfijnen’ – spetteren rond en tonen hun schijnbare vreugde in het leven in duo’s, terwijl de meer dan 200 kg zware Amazone-rivierdolfijnen – de ‘roze rivierdolfijnen’ – pronken met hun indrukwekkende geribbelde ruggen en luid uitademen, als met een tevreden zucht.
Ik huil.
Vier jaar lang heb ik leiding gegeven aan het wereldwijde River Dolphin Rivers-initiatief van WWF, en vandaag kwam ik eindelijk oog in oog te staan met de laatste van de zes overgebleven soorten ter wereld die ik nog niet had ontmoet. Ik heb nu minstens één individu van elk van deze mythische soorten begroet. Ik voel me dankbaar. Ik voel me vervuld.
Tucuxi-rivierdolfijnen in de verte, foto uit 2014
Dit komt bovenop een zeer bevredigende week. Vorige week hebben in Bogotá, Colombia, elf landen ingestemd met de Mondiale Verklaring voor rivierdolfijnen. Ik was de drijvende kracht achter deze politieke overeenkomst. Het was stressvol, tot op het laatste moment. Ik heb nog nooit zo hard gewerkt als de afgelopen maanden. Het deed me bijna omvallen. Op sommige momenten had ik ernstige twijfels of het de moeite waard was, vooral tegen het einde toen duidelijk werd dat we een paar handtekeningen tekort zouden komen.
De Global Declaration for River Dolphins markeert een ommekeer. Met deze overeenkomst belooft bijna 80% van de rivierdolfijnlanden hun achteruitgang een halt toe te roepen en de negatieve trend in de populaties rivierdolfijnen te keren. Nooit eerder werd een dergelijke verklaring overeengekomen voor een zoetwatersoort. Tijgers, jaguars, zeeschildpadden, ja, maar nooit voor een groep riviersoorten. En ze hebben het zo ontzettend hard nodig.
De biodiversiteit in zoetwatergebieden is de afgelopen decennia sneller afgenomen dan in ieder ander leefgebied: de populaties van zoetwatersoorten zijn sinds 1970 gemiddeld met 83% (!) gedaald. En in het geval van rivierdolfijnen: alle soorten worden met uitsterven bedreigd of zelfs ernstig bedreigd volgens de IUCN-classificatie. Zonder een gezamenlijke, collectieve inspanning zouden ze uiteindelijk allemaal de Yangtze-rivierdolfijn kunnen volgen, en uitsterven.
Door de Verklaring te onderschrijven komen de elf regeringen overeen hun inspanningen op te voeren om rivierdolfijnen te beschermen en de gezondheid van hun grote rivieren te verbeteren. Rivieren, waarvan ook honderden miljoenen mensen afhankelijk zijn voor water (drinken, irrigatie, industrieel gebruik), voor vis en voor vervoer. Rivieren die de levensader vormen van economieën, samenlevingen en culturen.
Met deze historische overeenkomst hebben de landen zich ertoe verbonden de bedreigingen voor rivierdolfijnen te verminderen. Bedreigingen als niet-duurzame visserijpraktijken, problemen met de waterkwaliteit en -kwantiteit. Ook zeggen ze toe hun bescherming te vergroten door goed beheerde, onderling verbonden natuurgebieden te creëren, het bewustzijn te vergroten en onderzoek te ondersteunen, samen te werken met de lokale gemeenschappen en inheemse volkeren, en de nodige fondsen te reserveren. Door de overeenkomst uit te voeren, kunnen deze regeringen het tij keren van de afname van de populaties rivierdolfijnen wereldwijd.
Gelukkig staan ze niet alleen in deze uitdaging. Vertegenwoordigers van multilaterale banken, stichtingen, actoren uit de particuliere sector, internationale verdragen, hulpprogramma's van overheid-tot-overheid en een enorme groep ngo's hebben allemaal hun steun toegezegd om de curve voor rivierdolfijnen en hun rivieren te helpen buigen.
En nu, na een week van onderhandelingen, vieringen, media-interviews, zenuwen en gebrek aan slaap, bevind ik mij hier, tussen de hoofdrolspelers van al deze ‘rumba’ – de rivierdolfijnen waar ik zoveel tijd en energie aan heb besteed om ze te beschermen. Ik weet dat zij het niet weten, en het maakt ze ook niet uit. Ze leven hun leven, zonder zich zorgen te maken over ons mensen. Maar ik weet ook dat ze zich wel zorgen moeten maken.
Hun thuis wordt verwoest door hydro-elektrische dammen en ontbossing, hun gezondheid wordt aangetast door vervuiling uit landbouw, industrie en mijnbouw, de hoeveelheid voedsel (vis) wordt minder en veel van hun familieleden verdrinken verstrikt in visnetten. Ze zullen het nooit weten, maar ze hebben deze Mondiale Verklaring echt nodig – en dat geldt ook voor alle mensen en de ongelooflijke diversiteit aan soorten die afhankelijk zijn van hun rivieren.
En niet alleen het papier met handtekeningen erop natuurlijk. Ze hebben actie nodig, activiteiten die het verschil maken in het veld. Het evenement van de Global Declaration inspireerde regeringen om concrete nationale acties te beloven, en er ontstond een reeks grensoverschrijdende ideeën die werden omarmd. Het gevoel in de zaal ademde: samen kunnen we dit.
Langzaam beweegt de groep rivierdolfijnen die rond onze kleine boot cirkelden verder, de vissen en hun instincten volgend. Zo ook wij: we varen terug naar onze hangmatten, de majestueuze Amazone af. Ik weet niet wat morgen zal brengen, maar ik weet wel dat de wereld een stukje dichter genaderd is naar waar ik haar zo graag zou zien: een plek is waar natuur en mensen in harmonie kunnen leven. Ik voel me dankbaar, en vervuld.
Ontvang inspiratie, acties, duurzame tips en het laatste natuurnieuws van WWF in je mail én krijg 10% korting in onze duurzame webshop (inschrijven mag vanaf 16 jaar, korting is van toepassing op hele assortiment met uitzondering van Bosje Bomen en alle boeken).