Krachtige Caribische koraalriffen onder druk

Historische riffen

Aan de fossiele afdrukken van koralen in de bodem kan je zien dat koralen al miljoenen jaren onderdeel zijn van dit gebied. Koraalriffen zijn eigenlijk de tropische regenwouden van de zee. Ze voorzien talloze diersoorten van voedsel en onderdak op een relatief klein stukje zeebodem. Maar hoe lang ze nog in deze functie kunnen voorzien is de vraag, want de veerkracht en diversiteit van de riffen neemt af. Het gaat geleidelijk, maar het is wel degelijk zichtbaar. Ook vanuit je luie stoel kan je dit met je eigen ogen zien via deze online historische riffen tentoonstelling over de Nederlandse Cariben.

Mariene hittegolven

Niet alleen op het land, maar ook onderwater zijn er hittegolven. Op dit moment zitten we in een hittegolfcrisis. Het is zelfs zo heftig dat het oceanen-onderzoeksinstituut NOAA onlangs een nieuwe vijfde ‘donkerpaarse’ categorie moest toevoegen, om de extreme temperatuurverschillen weer te kunnen geven. Het opwarmen van oceanen heeft zowel boven- als onderwater grote gevolgen. Het meest bekende gevolg daarvan is het verbleken en daarna sterven van koralen. Maar door warme watertemperaturen neemt ook de kans op orkanen toe. Beryl is de eerste categorie-5-orkaan die al zo vroeg in het seizoen plaatsvond, sinds metingen zijn begonnen in 1940. Beryl heeft enorme schade aangericht aan mensen en natuur.

Hersenschade

Naast verbleking, maken ook ziektes het de koraalriffen lastig. Zo heeft de afgelopen jaren de dodelijke koraalziekte SCTLD de Nederlandse Cariben bereikt. Het heeft in korte tijd enorm veel schade aangericht aan harde koralen zoals hersenkoralen. De schade wordt zoveel mogelijk beperkt door de parkbeheerders die antibiotica op de zieke koralen aanbrengen, maar verspreiding is niet te stoppen. Bovendien liggen volgende bedreigingen zoals het invasieve zachte koraal unomia al op de loer. Dit koraal is een ongewenste koraalsoort die de inheemse koralen overwoekert en verstikt. In Venezuela zijn vele riffen al overwoekerd.

Hoop en herstel

Organisaties zoals Reef Renewal Foundation helpen de koralen sterker en weerbaarder te worden, zodat ze al deze bedreigingen kunnen doorstaan en de tijd krijgen zich te kunnen aanpassen aan de veranderende omstandigheden. Ze kweken soorten die goed bestand zijn tegen al deze veranderingen. Elk jaar organiseert Reef Renewal Bonaire ‘Reefiesta’ een feestje voor koralen waarbij duikers de koraalkwekerijen onderwater schoonmaken. Zelf heb ik dit jaar ook meegedaan. Ik vond het hartstikke inspirerend en het gaf me veel voldoening. Als je zelfstandig dit koraalonderhoud wilt plegen, kan je de cursus volgen. Dan mag je zelfs ‘je eigen’ koraal uitplanten! Ik kan het van harte aanbevelen. Ik vind het mooi dat we op deze manier iets terug kunnen doen voor de oceanen die ons al zoveel geven.

Grazen onder water

Wat voor mij ook heel zichtbaar werd, is dat koralen en vissen niet zonder elkaar kunnen. Diverse van de vers uitgeplante koraaltjes aan de kust zaten namelijk binnen korte tijd onder de algen. En dat is niet goed voor de koralen. Vooral in gebieden waar veel kustbebouwing is, kunnen algen groeien door de voedingstoffen die van land komen, zoals afvalwater. Je gelooft het bijna niet, maar in deze Nederlandse gemeente Bonaire heb je op veel plekken nog steeds geen riolering en afvalwaterzuivering. Minder dan 15% van het eiland is aangesloten op afvalwaterzuivering. Ter vergelijking in Europees Nederland is dat meer dan 99%. Ook erosie van het land door overbegrazing van loslopend vee en bebouwing zorgen voor druk op het rif, want bij regenval spoelt er veel zand en ander materiaal in zee en overdekt de koralen die vervolgens onvoldoende licht krijgen en kunnen sterven. Gelukkig heb je net als op land grazers, de zogenaamde zeegrazers. Denk aan bijvoorbeeld aan papegaaivissen, grote kroonslakken en zee-egels. Voor koraalriffen zijn deze soorten onmisbaar, omdat deze grazers ervoor zorgen dat de koralen ‘schoon’ blijven en niet overgroeid raken met algen.

Deze grazers worden met ziektes geconfronteerd en daarnaast worden ze graag gegeten door mensen en door een invasieve exoot, de koraalduivel. Daarom vinden WWF-NL en partners zoals de Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA) het zo belangrijk om ook te werken aan het herstellen van vispopulaties en andere zeegrazers bij het herstellen van kustgebieden. Het gaat om het totaalplaatje, het ecosysteem. Mede met steun van WWF-NL hebben Nederlandse onderzoekers van Van Hall Larenstein succesvol zee-egels geweekt en uitgezet in zee bij Saba en St Eustatius. Op Curaçao en Bonaire wordt ook onderzoek gedaan naar de overlevingskans van geweekte kroonslakken en Roffareefs en Blijdorp Zoo zijn bezig met het ontwikkelen van een kweeksysteem op zee, waarbij viseitjes meer kans op overleven hebben. Hiermee krijgen vispopulaties net als de koralen, een steuntje in de rug. Er gaan dus gelukkig dingen goed en er is hoop voor de toekomst! Ik geloof in de kracht van mensen en natuur.

Wist je dat koralen zich onder andere vestigen op basis van visgeluiden? Net als op land heb je rond zonsopgang en zonsondergang onderwater-concerten, maar dan niet van vogels maar van vissen!