Voordat ik bij het Wereld Natuur Fonds aan de slag ging, werkte ik voor een ‘whale watch’-bedrijf in de Azoren. Als onderdeel van onze werkzaamheden verzamelden we data over de soorten die we zagen. En als we geluk hadden, verzamelden we walvispoep om meer te weten te komen over wat ze eten. Zo kwam het dat ik verse poep van een blauwe vinvis in mijn handen had. 

Meer fytoplankton nodig

Hoe gaat het eigenlijk met onze hoofdrolspelers? Om te beginnen met plankton: wereldwijd is er een 40% afname van fytoplankton sinds 1950. Dit is slecht nieuws, want zoals je hebt kunnen lezen betekent minder plankton, lagere productiviteit en daarmee minder of kleinere vis. Zo zijn sardientjes in de Middellandse Zee in 10 jaar gekrompen van zo’n 15 cm naar 11 cm door een afname in plankton. Andere plekken waar afname van plankton duidelijk zichtbaar is, zijn de Noord- en de Zuidpool. En dat is een groot probleem, want dat zijn juist de plekken waar veel walvissen naartoe migreren om zich vol te eten.

Meer walvissen nodig

Ook walvissen zijn in aantallen achteruitgegaan. Door de commerciële walvisjacht zijn er naar schatting 3 miljoen dieren gedood. Na het instellen van een internationaal verbod op walvisjacht in 1986 zijn sommige soorten zoals de bultrug zich aan het herstellen. Andere soorten zoals de noordkaper gaan achteruit of herstellen langzaam, zoals de blauwe vinvis. Tegenwoordig wordt het aantal walvissen op ruim 1 miljoen dieren geschat en worden 6 van de 13 grote walvisachtigen met uitsterven bedreigd.

Net zoveel CO2-opname als 2 miljard bomen!

De wetenschapper Joe Roman van de Universiteit van Vermont schat dat herstel van walvissen naar aantallen vóór commerciële jacht kan zorgen voor 15% toename in productiviteit. Zelfs een toename van 1% in productiviteit van het plankton door walvisactiviteit zorgt voor de opslag van honderden miljoenen ton aan extra CO2 per jaar, dat is vergelijkbaar met 2 miljard volwassen bomen. Wetenschappers schatten in dat het zo’n 30 jaar duurt voordat het aantal walvissen verdubbeld is. Dit hangt af van hoe goed we ze beschermen. En dat is een hele belangrijke vraag, want ondanks het verbod op de walvisjacht zijn er tegenwoordig veel andere bedreigingen voor walvissen die herstel lastig maken.

• Visserij zorgt voor bijvangst en verstrikking van walvissen in netten en lijnen. Hierdoor sterven jaarlijks minimaal 300.000 walvissen, dolfijnen en bruinvissen.
• Scheepvaart veroorzaakt aanvaringen en lawaai waardoor walvissen zich niet veilig kunnen verplaatsen. En dat terwijl scheepvaartverkeer wereldwijd naar verwachting zal toenemen tussen de 240 en 1.209 procent in 2050.

Gelukkig zijn er oplossingen voorhanden. Het veiligstellen van walvisroutes is belangrijker dan ooit. Wil je hier meer over weten? Check dan ons rapport over het beschermen van walvissnelwegen.

Het is de hoogste tijd om de handen ineen te slaan en tot actie over te gaan. Van lokaal tot internationaal en van individuen tot bedrijven. Of het de visser is die zich inzet om ervoor te zorgen dat er geen walvissen in zijn vistuig terechtkomen, of individuele landen die netwerken van beschermde gebieden maken en de Verenigde Naties die beleid maakt om ervoor te zorgen dat scheepvaartroutes niet meer overlappen met belangrijke migratieroutes, bedrijven die investeren in stille schepen en consumenten die letten op wat ze eten en spullen tweedehands en lokaal te kopen, de walvissen hebben ons allemaal nodig.

Samen zorgen we voor een toekomst waar walvissen veilig kunnen bewegen tussen en binnen hun voedsel- en voorplantingsgebieden.
Kortom, walvissen en plankton zijn onmisbaar voor gezonde, levende oceanen en het terugdringen van klimaatverandering. Walvissen beschermen is dus een slimme investering. Het is tijd voor actie! Wil je een walvispoep-ambassadeur worden? Speel dan het Whale Poo Seamulation spel van Stichting Rugvin.