Dammen en stuwmeren zijn de belangrijkste oorzaken van het verlies van connectiviteit in rivieren over de hele wereld. En daarmee ook het verlies van de uiteenlopende voordelen die gezonde rivieren bieden voor mens en natuur. Terwijl wereldleiders zich voorbereiden op het World Hydropower Congress in september en op cruciale VN-klimaat- en biodiversiteitsconferenties de komende maanden, moeten er belangrijke afwegingen worden gemaakt tussen de ontwikkeling van waterkracht en het in stand houden van gezonde zoetwaterecosystemen.

Geen afzonderlijke problemen

"Als het gaat om de gezondheid van rivieren, klimaatverandering en verlies aan biodiversiteit, kunnen we het ons niet langer veroorloven om deze als afzonderlijke problemen te beschouwen", zegt Michele Thieme van WWF-VS en hoofdauteur van het onderzoek. “Rivieren zijn nodig om de natuur en gemeenschappen gezond en veerkrachtig te houden, vooral in een opwarmende wereld, maar gezonde rivieren worden in veel delen van de wereld bedreigd door nieuwe waterkrachtcentrales.

Waterkracht kleine bijdrage aan tegengaan klimaatverandering

Uit de studie blijkt dat alle voorgestelde waterkrachtcentrales in vrij stromende rivieren samen minder dan 2% van de hernieuwbare energie zouden opwekken die nodig is om in 2050 de wereldwijde temperatuurstijging onder de 1,5 C te houden. Een kleine bijdrage met potentieel verwoestende gevolgen voor de resterende vrij stromende rivieren en de mensen en de natuur die van deze rivieren afhankelijk zijn.

Voordelen gezonde rivieren

Verbonden en gezonde rivieren leveren diverse voordelen op die vaak over het hoofd worden gezien: zoetwatervisbestanden die de voedselzekerheid bieden voor honderden miljoenen mensen, aanvoer van sedimenten die de landbouw voeden en delta's boven de stijgende zeespiegels houden, en uiterwaarden die de gevolgen van overstromingen helpen verminderen. En rivieren herbergen een rijkdom aan biodiversiteit.

De onderzoekers stellen wetenschappelijk onderbouwde oplossingen voor om klimaatdoelen en energiedoelen te halen en tegelijkertijd vrij stromende rivieren en hun voordelen voor mens en natuur te behouden. Zoals inzetten op zonne- en windenergie, formele bescherming van belangrijke rivieren en waar mogelijk juist oude en ongebruikte  dammen verwijderen om meer vrij stromende rivieren terug te brengen.