Trekvissen stoten bijna elke kilometer hun neus in Europese rivieren
Zalmen, palingen en andere trekvissen stoten gemiddeld bijna elke kilometer hun neus in Europese rivieren. Dat komt door de enorme hoeveelheid dammen, stuwen en sluizen die Europa rijk is, 1 dam voor elke kilometer rivier. Dit heeft een negatief effect op riviernatuur, zoals verlies van leefgebied en een verslechterde waterkwaliteit.
Het verwijderen van dammen is één van de meest effectieve manieren om natuur te herstellen met direct resultaat. Dat staat in het rapport ‘Dam Removal, a viable solution for the future of our European rivers’ dat het Wereld Natuur Fonds samen met Dam Removal Europe heeft uitgebracht.
Naar schatting zijn alleen al in Spanje, Frankrijk, Polen en Groot-Brittannië tot 30.000 voornamelijk kleine dammen niet meer in gebruik, maar die zorgen er wel voor dat rivieren niet meer stromen. Voor heel Europa moet dat getal nog veel groter zijn. Hierdoor kunnen vissen hun paai- en voedselgebieden niet bereiken. Trekvissen zoals de zalm, de steur en de paling zijn sterk verminderd in aantal of verdwenen. En dit heeft weer gevolgen voor visetende vogels, zoals de lepelaar, de zwarte ooievaar en de zeearend. Zoetwater dier- en plantensoorten zijn sinds 1970 wereldwijd met meer dan 80% gedaald. De enorme hoeveelheid dammen in onze rivieren zijn daar zeker een belangrijke oorzaak van.
“De oplossing is simpel”, aldus Bart Geenen, hoofd zoetwater van WWF. “Dammen zonder functie moeten worden verwijderd zodat de rivier weer kan stromen. 'Dam removal', het verwijderen van dammen, is aanzienlijk goedkoper dan het onderhouden van verouderde exemplaren. Alle Europese lidstaten moeten volgens de Europese Kaderrichtlijn Water zorgdragen voor gezonde, stromende rivieren. Dit levert veel op: water dat op een natuurlijke manier wordt schoongemaakt, bescherming tegen overstroming en droogte, drinkwater, en water voor de landbouw.”
“Tot nu toe werden alleen dammen hoger dan 10 meter geteld, maar deze dammen vertegenwoordigen minder dan 3% van de totale bestaande barrières”, stelt Bart. “De kleine, verouderde dammen zonder functie bleven zo buiten beeld voor water-, rivier- en natuurprofessionals.”
In het rapport staan diverse succesvolle voorbeelden. In de Nederlandse beek de Boven Slinge bij Winterswijk waren twee stuwen geplaatst om de waterstand te beheersen. Dit resulteerde onder andere in volledig veranderde stroomomstandigheden, slechte waterkwaliteit en verschillende soorten die de bovenloop van de beek niet konden bereiken. Nadat in 2015 de stuwen werden verwijderd steeg het aantal soorten met gemiddeld 30% en het aantal (individuele) dieren met 148%. Ook in Frankrijk, Denemarken en Groot-Brittannië zijn door het verwijderen van dammen vele kilometers rivier weer vrij stromend gemaakt en vispopulaties hersteld.
Langzaamaan groeit het besef van het belang van dam removal. Volgend jaar worden de grootste Europese dammen ooit afgebroken: de 15 meter hoge Roche qui boit-Dam en de 35 meter hoge Vezin-Dam in de Sélune-rivier in Frankrijk. En deze week nog heeft de Spaanse regio Galicia besloten om alle dammen waar de vergunning niet van wordt verlengd, weg te halen.
Samen met Dam Removal Europe roept het Wereld Natuur Fonds Europese overheden op om alle kleine en grote dammen in Europa in kaart te brengen en de ongebruikte dammen te verwijderen.
Ontvang inspiratie, acties, duurzame tips en het laatste natuurnieuws van WWF in je mail én krijg 10% korting in onze duurzame webshop (inschrijven mag vanaf 16 jaar, korting is van toepassing op hele assortiment met uitzondering van Bosje Bomen en alle boeken).