Nationaal Park Otuquis, Bolivia
25 augustus 2019

Vuurzee raakt kwetsbare en zeldzame dieren hard

Hoewel er steeds meer noodhulp op gang komt, woeden de branden in Zuid-Amerika nog steeds door. Inmiddels wordt ook duidelijk hoe verwoestend deze branden zijn voor de bijzondere en kwetsbare dieren in het gebied. Snelle dieren zoals de jaguar en de poema kunnen zich redden, langzamere dieren als de luiaard zijn erg kwetsbaar. Veel dieren zijn hun leefgebied kwijt en voedsel is erg schaars geworden.

Parkrangers doen hun uiterste best de vlammen te bestrijden. Vandaag kregen de brandweervrijwilligers in Bolivia beschikking over extra materieel, zoals zuurstofmaskers, helmen, veiligheidspakken en eten en drinkwater. De rangers dronken de afgelopen dagen noodgedwongen bluswater, omdat ze dag en nacht doorwerkten en er niets anders voorhanden was. 

Het Algemeen Dagblad sprak WWF-collega Moniek Wulms over de situatie in het gebied:

De wereld kijkt verschrikt naar Brazilië, maar ook zuidelijk van het Amazonegebied, in Bolivia en Paraguay, woeden op dit moment enorme branden. Vrijwilligers doen er hun best te redden wat er te redden valt.

In Bolivia zou tussen 18 en 23 augustus een paar honderdduizend hectare bos in vlammen zijn opgegaan, melden lokale media. In minder dan een week is zo meer bos verschroeid dan normaal in een jaar. Een deel van het geld dat de afgelopen dagen is opgebracht door veel spontane donaties aan het Nederlandse Wereld Natuur Fonds (WWF) wordt onmiddellijk besteed, zegt Moniek Wulms, coördinator van de activiteiten van het WWF in het gebied.

Moniek Wulms

,,Zondagochtend gaan we spullen leveren. Ik had net een collega van WWF-Bolivia aan de lijn. De brandweervrijwilligers hebben niet eens drinkbaar water. Ze gaan dag en nacht door. Eerst kloppen ze het vuur uit. Daarachter dan mensen met letterlijk rugzakken met water. Die tillen 20 liter water en spuiten dat over de grond zodat die afkoelt. Daarachter komt een rij mensen die er zand overheen gooit. Zo schuift zo’n linie brandbestrijders langzaam op. Ze drinken soms bluswater omdat er niets anders is.”

 

Dankzij vele gulle giften de afgelopen dagen steunt het WWF nu onder meer een groep van 40 parkrangers in dit natuurgebied. Zij krijgen vanochtend extra veiligheidspakken, zuurstofmaskers, helmen, maar ook eten en drinkwater. Ook kunnen ze dankzij de giften extra auto’s huren, waardoor ze zich sneller kunnen verplaatsen.

Daarnaast wordt ieder team voorzien van onmisbare speciale brandwerende rugzakken met EHBO-kits die specifiek zijn toegespitst op dit soort noodsituaties. Deze kosten 500 euro per stuk en zijn niet eenvoudig te financieren door de lokale rangers. Er gaat nu een groep naar het rampgebied in Nationaal Park Otuquis, in het zuidoosten van Bolivia. ,,De lijntjes zijn superkort”, zegt Wulms.

De verhalen blijven schrijnend. Het vuur raakt kwetsbare en vaak zeldzame dieren hard. Zijn ze snel en kunnen ze wegkomen dan zijn ze even veilig. Maar dan. Die dieren hebben geen leefgebied meer, voedsel is schaars. Wulms: ,,De jaguars en de poema’s ontsnappen wel zolang ze niet ingesloten raken door het vuur. Het zijn ook goeie zwemmers. Ze kunnen rivieren over steken. Andere dieren proberen zich in te graven of klimmen een boom in. Bijvoorbeeld stekelvarkens of luiaards, maar ja dan is het de gok of ze de juiste boom inklimmen. Anders verbranden ze alsnog. Je hebt ook hele kwetsbare dierensoorten die op de rode lijst staan als reuzenmiereneters die hun kleintjes op hun rug dragen en zich niet snel kunnen verplaatsen. Dat zijn prachtige dieren die waarschijnlijk of verbranden of stikken in de rook. Er zitten daar anaconda’s, reuzenotters en allerlei kleinere dieren als kikkers en salamanders. Die proberen zich in te graven maar kunnen zich vaak niet diep genoeg ingraven om te overleven.”

In Bolivia brandt het in drie natuurparken met een oppervlakte zo groot als de provincies Gelderland en Limburg samen. Vorig jaar is er met steun van het WWF al een basistraining brand bestrijden verzorgd voor de 40 parkrangers die de vrijwilligers aanvoeren. Er worden nu brandgangen gemaakt, soms wordt het vuur omgeleid, weg van dorpen. Wulms: ,,Als hier in Nederland ergens een brand is, ook al is het ver weg op de hei, dan kun je er nog steeds komen met een brandweer- of een tankwagen. Meestal zijn er wel waterputten in de buurt. Maar daar is het soms compleet ontoegankelijk. Dan ben je volkomen afhankelijk van blusvliegtuigen.” De Boliviaanse regering heeft inmiddels een Amerikaans blusvliegtuig gehuurd. Te laat, klagen veel mensen op de sociale media.

Wulms is onder de indruk van de inzet van de Bolivianen zelf. Er zijn demonstraties tegen de passieve regering, Boliviaanse tv-sterren organiseren crowdfundings. ,,Maar dit is te groot geworden.

Daarbij is het schrijnend dat het zo lang heeft geduurd, voordat de Boliviaanse regering om internationale hulp heeft gevraagd. Zondagavond was de kogel pas door de kerk, na vele demonstraties van inwoners die de regering opriepen die stap te zetten. Je ziet direct het effect. De Latijns-Amerikaanse ontwikkelingsbank heeft bijvoorbeeld zondag een half miljoen euro toegezegd als steun. Dit soort initiatieven kunnen nu gaan rollen”, zegt Wulms.

Steun onze noodactie

Ingewikkeld is – net als in Brazilië - dat er armoede heerst in Bolivia en elders in het Amazonegebied. Mensen steken vuren aan om maar meer inkomsten te hebben uit de landbouw. De regering roept op om meer vlees te produceren voor de export. Het in brand steken van gronden voor sojaverbouwing of begrazing is een oude traditie. Daar is op zich niets mis mee, aldus Wulms. ,,Het gaat erom of daar controle op is. In veel dorpen hanteren ze een stoplichtsysteem. Er is iemand die de weersverwachting in de gaten houdt. Als er bijvoorbeeld te veel wind is staat dat stoplicht op rood. Niemand mag land laten branden. Maar zonder controle doet de regering ook niet veel tegen het ontbossen. Dan zie je eigenlijk hetzelfde verhaal als in Brazilië. Het ecologische verhaal legt het af tegen de economische belangen. Er zijn dan wel mooie politieke verhalen over natuurbescherming, maar die zie je in de praktijk niet terugkomen.”

Bijkomend probleem: het bos herstelt zich ook niet zomaar na een brand. In de grond zit een hele voorraad aan zaden. Een groot deel daarvan is verbrand. Dat geeft een andere dynamiek. ,,Je krijgt niet hetzelfde bos terug. Op korte termijn krijg je een eenzijdiger bos en daar kunnen dieren die afhankelijk zijn van een ander type fruit of zaden voor hun voedselvoorziening, niet meer leven.”

Guyra Paraguay

Wat kan ik doen?

De natuur heeft jouw hulp nodig

Word donateur

Help mee door de natuur, waaronder de Amazone, structureel met ons te beschermen. Samen kunnen we werken aan een prachtige wereld vól natuur!