Vogelbekdier in gevaar
Toekomstkunde les 17Het enige eierleggende zoogdier met een snavel, het vogelbekdier, loopt gevaar. Wetenschappers vrezen zelfs dat hij binnen enkele jaren kan uitsterven. De bosbranden van Australië van 2020 zijn ook niet bevorderlijk geweest voor dit bijzonddere dier.
Wat maakt dit beest zo uniek? En kunnen we hem helpen?
Groep 5 en 6
Kinderen komen erachter hoe het lichaam van het vogelbekdier is opgebouwd. Ze denken kort na over het uitsterven van dieren en ontwerpen een Australisch verkeersbord om aandacht te vragen voor het vogelbekdier.
Extra informatie bij deze les
Afhankelijk van het niveau van de groep kan je deze opdracht ook klassikaal uitvoeren. Het helpt hierbij om een splitsing te maken tussen menselijke invloeden en niet-menselijke invloeden. Op natuurrampen (zoals overstromingen) hebben mensen vaak een minder directe invloed dan bijvoorbeeld stroperij. Op het antwoordblad staan een aantal mogelijke antwoorden.
Ook kan het helpen om in te gaan op de vraag: ‘Wanneer is het erg als een dier uitsterft?’. Hierbij zou een invalshoek kunnen zijn dat het erg is als een dier uitsterft door toedoen van de mens, maar als het door een natuurlijk verschijnsel gebeurt, dit misschien minder ‘erg’ gevonden wordt.
Hieronder staan een aantal goede antwoorden met uitleg.
Snavel: eenden.
Alle vogels hebben een snavel. De snavel van het vogelbekdier lijkt misschien wel het meeste op die van een eend.
Zwemvliezen: eenden, ganzen, pelikanen, zwanen, papegaaiduikers, otters, bevers en amfibieën zoals kikkers.
De zwemvliezen helpen dieren om sneller te zwemmen en beter te lopen over natte grond.
Staart: bever.
a. Een aantal andere redenen van uitsterven:
- Natuurrampen (bijvoorbeeld bosbranden of overstromingen).
- Door mensen (bijvoorbeeld door stropers die dieren verkopen, of door mensen die dieren doodmaken omdat ze er last van hebben).
- Door andere dieren die beter kunnen overleven (dieren worden soms verdrongen door andere, vaak sterkere dieren).
- Door ziektes.
b. Dieren kunnen op veel manieren geholpen worden. Natuurlijk heeft niet ieder dier last van dezelfde bedreiging. Een aantal antwoorden zijn:
- Het beschermen (en vergroten of verbeteren) van de plek waar ze leven.
- Stropers opsporen en straffen.
- Dieren overplaatsen naar andere plekken waar ze beter kunnen leven. - Dieren proberen te fokken en ze weer uit te zetten in het wild.
- Mensen vertellen om in actie te komen voor dieren (bijvoorbeeld door geld in te zamelen, of door het aan zoveel mogelijk andere mensen te vertellen).
Groep 7 en 8
Kinderen leren over het uitsterven van diersoorten en doen onderzoek naar het vogelbekdier. Vervolgens bedenken ze een eigen filmscript om dit iconische dier te kunnen filmen.
Extra informatie bij deze les
Begin deze opdracht eventueel klassikaal. Laat kinderen om de beurt iets noemen en schrijf dit op het bord. Op het antwoordenblad staan enkele antwoorden. Ook kan het helpen om in te gaan op de vraag: ‘Wanneer
is het erg als een dier uitsterft?’. Hierbij zou een invalshoek kunnen zijn dat het erg is als een dier uitsterft door toedoen van de mens, maar als het door een natuurlijk verschijnsel gebeurt, dit misschien minder ‘erg’ gevonden wordt.
Laat de kinderen eerst omschrijven (op papier) wat ze willen filmen. Het kan helpen om deze opdracht verplicht in groepjes of tweetallen te laten maken. Indien er tijd over is (en apparatuur beschikbaar), kan het erg leuk zijn om kinderen een stukje zelf te laten filmen.
Door veranderend klimaat krijgen we steeds meer te maken met extreme weersomstandigheden zoals droogte, overstromingen en zware stormen. Duurzamer leven, minder uitstoten en minder consumeren helpt tegen klimaatverandering. Dat kan dus een antwoord zijn op de vraag. Het kan ook interessant zijn om het met de kinderen te hebben over oplossingen van de toekomst. Kunnen we iets verzinnen zoals regenmachines, waardoor het nooit meer ergens extreem droog gaat zijn?
Een aantal mogelijke redenen van uitsterven:
- Het leefgebied van een dier verdwijnt of wordt te klein (door bijvoorbeeld het kappen van bomen of stedenbouw).
- Natuurrampen (bijvoorbeeld bosbranden of overstromingen).
- Door mensen (bijvoorbeeld door stropers die dieren willen verkopen, of door mensen die dieren doodmaken omdat ze er last van hebben).
- Door andere dieren die beter kunnen overleven (dieren worden soms verdrongen door andere, vaak sterkere dieren).
- Door ziektes.
De naam van het eiland bij het kaartje is: Tasmanië.
Er is veel te vertellen over het vogelbekdier. Bijvoorbeeld:
Uiterlijk: heeft een bruine kleur, heeft een bek zoals een eend, wordt ongeveer 50 centimer lang, heeft zwemvliezen, mannetjes hebben een giftige stekel bij hun achterpoten.
Voedsel: eet alleen onderwater, eet graag: kreeften, krabben, wormen, kleine waterinsecten en schelpdieren.
Achtergrondinformatie van WWF
70 procent minder koalas in verbrande gebieden
Een nieuw rapport van WWF-Australia laat zien wat de impact van de bosbranden was op koalapopulaties. Uit het rapport bleek dat de bosbranden van 2019-2020 resulteerden in het verlies van ongeveer 71 procent van de koalapopulaties op zes brandlocaties aan de noordkust van New South Wales.