Het weer wordt steeds extremer
Helaas is één ding duidelijk: door klimaatverandering zullen we steeds vaker te maken krijgen met hevige regenval. Stijgende temperaturen zorgen ervoor dat er meer water verdampt en dat de atmosfeer meer water kan vasthouden. Al dat water valt vervolgens vaker en harder uit de lucht, zelfs in gebieden die steeds droger worden. Dit beeld zien we terug in de geavanceerde modellen van klimaatdeskundigen, meteorologen en weerinstituten zoals het KNMI. En hoe verder de temperatuur stijgt, hoe extremer het weer wordt.
Landschap ingericht voor maximale productiviteit
Iets anders dat duidelijk is: ons landschap is niet in staat om hevige regenval op te vangen. Dit komt doordat de natuur heeft moeten wijken voor akkers, fabrieken, woonwijken en wegen. Beken en rivieren zijn rechtgetrokken tot kanalen, en natuurlijke elementen zoals bosjes, struiken en waterpoelen zijn verdwenen. Om de economie te stimuleren en onze welvaart te vergroten, is het landschap ingericht voor maximale productiviteit. Het probleem hiervan is dat regenwater vrij spel heeft en niet wordt vertraagd door natuurlijke barrières, wat leidt tot aanzwellende, allesverwoestende vloedgolven. In gebieden zoals Spanje zijn de gevolgen nog groter omdat de uitgedroogde aarde daar minder goed vocht opneemt.
Meer natuur als oplossing
Het goede nieuws is dat we de natuur kunnen herstellen. Door rivieren en beken weer ruimte te geven en bomen en struiken terug te planten, kunnen we ons beter beschermen tegen overstromingen. Dit noemen we nature-based solutions: natuurlijke oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen. Het mooie is dat wij niet de enigen zijn die profiteren van meer natuur; het komt ook de biodiversiteit ten goede. Door de veranderingen in ons landschap is de rijkdom aan verschillende soorten planten en dieren dramatisch afgenomen, terwijl we deze biodiversiteit juist zo hard nodig hebben, bijvoorbeeld voor onze voedselvoorziening. Gelukkig zijn nature-based solutions al opgenomen in het Europese natuurbeleid en het VN-Klimaatverdrag.
Toch zijn we er nog lang niet. De natuurrampen in Spanje en andere delen van Europa maken pijnlijk duidelijk dat er werk aan de winkel is. Zeker als je bedenkt dat klimaatverandering in de toekomst alleen maar voor meer problemen en gevaarlijke situaties zal zorgen. Daarom is het tijd om nature-based solutions vaker en op grotere schaal in te zetten. Het is namelijk een bewezen effectieve aanpak. Zoals bijvoorbeeld met het overheidsprogramma Ruimte voor de Rivier waarmee op grote schaal meer natuur is aangelegd in de uiterwaarden van het Nederlandse rivierengebied, en we sinds de bijna watersnoodramp van 1995 veilig gehouden worden. Na de ramp in Zuid-Limburg werd snel geld vrijgemaakt en een snelle aanpak beloofd. Drie jaar later is het inzetten van natuur als oplossing nog maar nauwelijks concreet gemaakt, terwijl gemeenten en lokale gemeenschappen hier graag werk van zouden willen maken.
De wil om aan de slag te gaan met nature-based solutions is er zeker bij gemeenten, lokale gemeenschappen en bedrijven. De gevolgen van de klimaatcrisis veroorzaken immers schade van astronomische bedragen, en ook grote bedrijven voelen deze kosten steeds meer in hun portemonnee. Dit heeft al geleid tot mooie initiatieven. Zo is in 2023, met hulp van het Wereld Natuur Fonds, het programma NL 2120 gestart. Meer dan 30 partijen, waaronder universiteiten, provincies, gemeenten, natuurorganisatie en bedrijfsleven, zetten zich in om nature-based solutions vaker in de praktijk toe te passen. Onlangs tekenden WWF en de Europese Investeringsbank een beleidsafspraak om de inzet van nature-based solutions te stimuleren. Speciaal hiervoor wordt een organisatie opgericht die voorstellen ontwikkelt en publieke en private financiers aantrekt.
Internationale samenwerking en financiering
Nu komt er een belangrijke kans om actie te ondernemen: de aankomende Klimaatconferentie COP 29, die vanaf maandag 11 november 2024 plaatsvindt in Azerbeidjan. Dit is hét moment voor beleidsmakers en leiders om een omslag te maken en de natuur centraal te stellen in onze aanpak van klimaatverandering. COP 29 biedt de kans om internationale samenwerking en financiering te mobiliseren, waardoor nature-based solutions de ruimte krijgen die ze verdienen en op grotere schaal kunnen worden ingezet.
Wij geloven dat NBS schade door rampen zoals in Spanje kunnen verminderen. Het is tijd om de stap naar actie te zetten. Er liggen tal van concrete nature-based solutions klaar, plannen die al op de plank liggen en direct kunnen worden uitgevoerd. Denk bijvoorbeeld aan een nieuwe ronde van het programma Ruimte voor de Rivier of een Zuid-Limburg dat is ingericht met natuurlijke oplossingen tegen overstromingen. Door nu te kiezen voor duurzaam landgebruik, kunnen we de impact van natuurrampen zoals die recent in Spanje zijn gebeurd, aanzienlijk verminderen.
