Stop de afleiding, aan de slag met oplossingen voor natuur én boeren

Meer boeren, minder intensief

Het aangekondigde beleid biedt – na jaren van dralen – eindelijk een kans het zo urgente en noodzakelijke natuurherstel in Nederland te realiseren én het kan boeren een duurzaam toekomstperspectief bieden. In plaats van de doodlopende weg van schaalvergroting en intensivering die zowel voor natuur en milieu als voor boeren desastreus heeft uitgepakt.

Veel boeren kampen met een hoge schuldenlast terwijl hun inkomsten onzeker zijn en ze hoge kosten maken voor bijvoorbeeld het kopen van veevoer, pesticiden en kunstmest. In de afgelopen 20 jaar is het aantal boeren bijna gehalveerd. Voor jonge boeren wordt het vak steeds onaantrekkelijker. Terwijl we voor de leefbaarheid van het platteland en voor een natuurpositieve voedselproductie juist liever méér boeren zouden willen.

Aan de slag

De overheid heeft nu 25 miljard euro éxtra gereserveerd, het totaal komt daarmee op 32 miljard euro. Een ongekend bedrag dat volop kansen biedt om boeren te ondersteunen in de omslag naar een duurzame kringlooplandbouw, en het ontwikkelen van nieuwe en andere vormen van inkomsten. Zoals een hogere prijs voor natuurvriendelijk geproduceerd voedsel en bijvoorbeeld langjarige vergoedingen voor het leveren van maatschappelijke diensten zoals natuur- en landschapsbeheer.

Zo kan de landbouw een onderdeel worden van de oplossing en bijdragen aan een aantrekkelijke en gezonde leefomgeving, herstel van natuur en biodiversiteit, de aanpak van klimaatverandering, het verbeteren van de water- en luchtkwaliteit en het stimuleren van een levende en vruchtbare bodem. Natuur als bondgenoot!

Ook supermarkten, banken en consumenten moeten bijdrage leveren

Om dit mogelijk te maken, is niet alleen de overheid aan zet. Ook bedrijven en banken die boeren jarenlang hebben gestimuleerd vooral te investeren in meer dieren, grotere stallen en meer productie per dier, hebben een belangrijke verantwoordelijkheid.

Supermarkten kunnen een hogere prijs betalen voor producten die natuurvriendelijk zijn geproduceerd, banken kunnen boeren goedkope leningen verstrekken als zij omschakelen naar biologisch of andere vormen van natuurpositieve productie. Zoals voedselbossen of extensieve melkveehouderij met veel kruidenrijk grasland waar wilde dieren en planten ook baat bij hebben. En wij als consument kunnen een belangrijke bijdrage leveren door de producten van deze natuurvriendelijke boeren te kopen. Rechtstreeks of in de winkel.

Harde boodschap

Al deze kansen nemen echter niet weg dat er voor sommige vormen van landbouw, bijvoorbeeld intensieve veebedrijven op plekken dichtbij natuurgebieden geen plek meer is. Bedrijven die nu veel stikstof uitstoten zullen moeten stoppen, omschakelen of verplaatsen.

Dat is een harde boodschap vooral voor boeren die al die tijd dachten goed bezig te zijn en zelfs zijn gestimuleerd om uit te breiden en nog intensiever te produceren. Dit is extra wrang omdat wetenschappers en experts langdurig en volop hebben gewaarschuwd dat het Nederlandse intensieve landbouwsysteem niet langer houdbaar is omdat ecologische én juridische grenzen zijn overschreden.

Systeemprobleem

De jarenlange intensivering van de veehouderij heeft ertoe geleid dat immense hoeveelheden veevoer worden geïmporteerd naar Nederland. Zoals soja, dat vaak ook nog uit recent vernietigde natuurgebieden zoals de Cerrado in Brazilië komt. Met als gevolg ook verlies van biodiversiteit in eigen land doordat miljoenen koeien, varkens en kippen in Nederland zoveel mest (en stikstof) produceerden, waardoor lucht, water en bodem ernstig zijn vervuild.

In Nederland is mest een afvalproduct geworden, terwijl in de rest van de wereld mest wordt gezien als een waardevol product om de bodem vruchtbaar te maken. Voormalig landbouwminister Veerman zei al in 2006 nota bene: ‘We importeren het voer, exporteren het vlees en de rommel blijft hier’. Het stikstofprobleem en de natuurcrisis wordt dus voor een groot deel veroorzaakt door de import van veevoer.

Genoeg voedsel

Nederland is het meest veedichte land ter wereld en het grootste deel van wat hier wordt geproduceerd aan vlees en zuivel wordt geëxporteerd (ongeveer 70%). Met name naar andere Europese landen. Nederland voedt de wereld niet. Een krimp van de veestapel resulteert niet in minder voedsel voor mensen. Sterker nog, wereldwijd en ook in Nederland wordt een groot deel van de landbouwgrond gebruikt voor de productie van veevoer, maar voor 1 kilo vlees is tot wel 9 kilo graan nodig.

Voor de beschikbaarheid van voedsel voor mensen is het dus veel efficiënter die grond in te zetten voor voedsel dat we rechtstreeks kunnen eten. Bijvoorbeeld door meer plantaardige eiwitten, zoals bonen en noten te produceren. Een aantal enthousiaste boeren is hier al mee bezig of wil dit gaan doen. En de aangekondigde maatregelen van het kabinet kunnen een belangrijke aanjager zijn om meer boeren te stimuleren deze omslag te maken.

We zijn allemaal aan zet!

Het is dus duidelijk dat er iets moet veranderen en het is hoopvol dat de overheid nu voor het eerst in decennia de ambitie heeft, en de middelen reserveert, om daar werk van te maken. Ik hoop daarom van harte dat we de komende tijd vooral kijken naar hoe we zoveel mogelijk boeren kunnen inspireren en steunen naar een duurzame toekomst.

We zijn allemaal aan zet en ook het Wereld Natuur Fonds wil bijdragen aan deze omslag, door samen met boeren, bedrijven en overheden te werken aan oplossingen die goed zijn voor natuur én boeren.