WWF
09 april 2020

De COVID-19 pandemie en het belang van een goed werkend ecosysteem

In het onlangs uitgebrachte rapport De vernietiging van de natuur en de opkomst van pandemieën onderzocht WWF de oorzaken van de COVID-19 pandemie die onze planeet in zijn greep heeft. Het beschrijft het verband tussen de vernietiging van natuurlijke ecosystemen, de handel in wilde dieren en het verschijnen en verspreiden van besmettelijke ziekten die door dieren zijn overgebracht zoals COVID-19. Het rapport geeft ook aan hoe we de gezondheid van de mens beter kunnen beschermen door de biodiversiteit beter te beschermen.

De oorsprong van virussen

Het SARS-COV-2-coronavirus, maakt deel uit van de zogenaamde zoönosen - zoals ebola, AIDS, SARS of vogelgriep. Het zijn ziekten die door dieren op mensen worden overgedragen. Aan de basis van het nieuwe virus ligt het fenomeen van de ‘spillover’, het moment waarop een ziekteverwekker van de ene gastheersoort op de andere overgaat. Een van de meest waarschijnlijke gastheren van het SARS-CoV-2-virus zijn vleermuizen. Hoewel het niet met 100 procent zekerheid meer te achterhalen is (alle producten op de verdachte markt in China werden vernietigd om gezondheidsredenen) achten  wetenschappers het waarschijnlijk dat het virus de sprong kon maken naar de mens via schubdieren als 'tussengastheer'. Deze kleine insectenetende zoogdieren, waarvan de acht soorten die er zijn in Afrika en Azië met uitsterven worden bedreigd, zijn de meest gesmokkelde zoogdieren ter wereld. Ze worden vooral bejaagd en verhandeld vanwege hun schubben die genezende krachten worden toegedicht, maar ook voor hun vlees.

Het is zeer waarschijnlijk dat de legale en illegale handel in wilde dieren aan de oorsprong ligt van deze corona-uitbraak. De handel in wilde dieren is een bewezen vehikel voor oude en nieuwe zoönosen, die jaarlijks ongeveer een miljard ziektegevallen en miljoenen sterfgevallen veroorzaken. 75 procent van de tot dusver bekende ziekten bij de mens zijn afkomstig van dieren, en 60 procent van de opkomende ziekten wordt overgedragen door wilde dieren.

 

Bossen, ons antivirus, raken uitgeput

Het belang van natuurlijke ecosystemen zoals bossen kennen we; bossen zorgen voor zuurstof en regen, 80 procent van alle dier- en plantensoorten komt voor in bossen en bossen spelen een belangrijke rol in het tegengaan van klimaatverandering. Maar minder bewust zijn we van de fundamentele rol van bossen bij het in toom houden van micro-organismen die verantwoordelijk zijn voor infectieziekten zoals zoönosen. Gezonde bossen zijn een bondgenoot tegen de verspreiding van virussen. 

De vernietiging van natuurlijke leefgebieden en biodiversiteit verhoogt de kansen op besmetting met opkomende zoönosen, stelt het WWF-rapport. Door toedoen van de mens raakt het evenwicht in de natuur verstoord. Door te ontbossen en steeds dieper door te dringen tot het hart van ongerepte natuur, komt de mens in contact met nieuwe virussen die de wilde dieren die er leven als gastheer gebruiken. Virussen die daarvoor alleen in het bos voorkwamen kunnen zich, zeker als de bevolkingsdichtheid hoog is, dan gemakkelijk verspreiden. Ze kunnen overspringen op huisdieren en vervolgens of direct op mensen.

 

"Wanneer bomen omgaan en dieren worden geslacht, vliegen de ziektekiemen in het rond als het stof van een afgebroken pakhuis." - David Quammen

David Quammen, auteur van Spillover: Animal Infections and the Next Human Pandemic zegt in een interview: ‘We kappen bomen, we doden dieren of stoppen ze in kooitjes en sturen ze naar de markt. We verstoren ecosystemen en we schudden virussen los van hun natuurlijke gastheren. En wat krijg je dan: ze hebben een nieuwe gastheer nodig. En vaak zijn wij dat.”


Om onszelf te beschermen moeten we de natuur beter beschermen

Wat de coronacrisis ons heel duidelijk maakt is dat onze menselijke gezondheid heel nauw verbonden is met de staat van de natuur. We kunnen er niet meer omheen dat de manier waarop wij met de natuur omgaan leidt tot vernietiging van leefgebieden en biodiversiteit, en tot gunstige voorwaarden voor de verspreiding van besmettelijke ziektes die hun oorsprong vinden in wilde dieren.

Alleen als we allemaal samenwerken en ervoor zorgen dat we natuurgebieden beter beschermen, de illegale en niet-gecontroleerde handel in wilde dieren stoppen, het evenwicht in de natuur herstellen en klimaatverandering tegengaan, kunnen we het risico van dit soort wereldwijde crises voor de volksgezondheid en de economie, verkleinen.

Wil jij daaraan meehelpen, geef dan je stem voor onze planeet en teken Voice for our Planet.

 

In onderstaand filmpje van 1Vandaag wordt het verband tussen coronavirus en de natuur goed uitgelegd.

Gerelateerde artikelen

Neushoornstroperij in Zuid-Afrika afgenomen, met ‘dank’ aan corona

In 2020 zijn er in Zuid-Afrika 394 neushoorns gedood om hun hoorn, een afname van 33 procent vergeleken met de 594 in 2019. Het is het zesde jaar op rij dat er minder neushoorns zijn gestroopt in het land. Hoewel dit welkom nieuws is, is het duidelijk dat dit komt door de strenge lockdowns die ook de bewegingsvrijheid van stropers en smokkelaars beperkten.
Meer info
Greg Armfield / WWF-UK

WWF roept premier Rutte op voortouw te nemen op One Planet Summit over biodiversiteit en klimaat

Minister-president Rutte neemt maandag 11 januari deel aan de One Planet Summit in Parijs. Deze top is een initiatief van de Franse president Macron en wordt mede georganiseerd door de VN en de Wereldbank. Het belang van natuur en biodiversiteit heeft niet eerder zo hoog op de internationale agenda gestaan. WWF roept premier Rutte op om namens Nederland alle deelnemers aan te sporen om in actie te komen om vernietiging van natuur eindelijk te stoppen. “Dit is essentieel als we toekomstige pandemieën willen voorkomen”.
Meer info
Ami Vitale / WWF-UK

Dit is de impact van de coronacrisis op rangers

Op Internationale Ranger Dag - 31 juli - eren we de mannen en vrouwen die onze kwetsbare natuur, dag en nacht, beschermen. Zij zijn de eersten die pandemieën helpen voorkomen door stroperij en ontbossing tegen te gaan.
Meer info

Wat als de toeristen wegblijven

Het wegvallen van toeristische inkomsten door de lockdowns is voor mensen in lokale gemeenschappen die afhankelijk zijn van ecotoerisme een enorme dreun. De op wildlife gebaseerde toerismesector levert een zeer grote bijdrage aan de verlichting van armoede en aan het behoud van biodiversiteit. Door de coronacrisis is het risico groot dat veel van wat in de afgelopen tientallen jaren voor de natuur en mensen is bereikt, verloren gaat door toename van de armoede en illegale activiteiten.
Meer info

Schubdier in China krijgt betere bescherming

Eind vorige week kondigde de Chinese regering aan dat de bescherming van het Chinese schubdier strenger wordt. Het schubdier, of pangolin, is het meest illegaal verhandelde zoogdier ter wereld en heeft deze strengere bescherming hard nodig. De beslissing komt op een moment dat de wereldwijde COVID-19-pandemie scherp in beeld heeft gebracht welke risico’s kleven aan het consumeren van pangolins en andere wilde dieren, die vaak op illegale en ongereguleerde markten worden verkocht.
Meer info
Michel Roggo / WWF

WWF Actieagenda: COVID-19 pandemie is wake-up call voor beleidsmakers

De COVID-19 pandemie is een wake-up call voor politici en beleidsmakers van onze dramatische manier van omgaan met de natuur. Nu is het moment om kwetsbare natuurgebieden beter te beschermen, de illegale en niet-gecontroleerde handel in wilde dieren te stoppen, het evenwicht in natuur te herstellen en klimaatverandering tegen te gaan
Meer info

Blijf op de hoogte

Ontvang inspiratie, acties, duurzame tips en het laatste natuurnieuws van WWF in je mail én krijg 10% korting in onze duurzame webshop (inschrijven mag vanaf 16 jaar, korting is van toepassing op hele assortiment met uitzondering van Bosje Bomen en alle boeken).