Richard Barrett / WWF-UK

Feiten en fabels over klimaatverandering

De klimaatcrisis is een veel besproken onderwerp. En er lijkt soms verwarring over wat klimaatverandering nu eigenlijk is. Daarom hebben we een aantal feiten en fabels op een rij voor je gezet, zodat jij ze kunt onderscheiden. 

1. "Het klimaat verandert altijd."

Dit is waar, in de loop van de 4,5 miljard jaar dat de aarde bestaat, is het klimaat sterk veranderd. Maar de snelle opwarming die we nu zien, kan niet worden verklaard door natuurlijke cycli van opwarming en afkoeling. Het soort veranderingen dat normaalgesproken over honderdduizenden jaren zou plaatsvinden, gebeurt nu in slechts enkele decennia. 

De wereldwijde temperaturen zijn nu op hun hoogst sinds het begin van onze meting. Deze veel snellere opwarming wordt veroorzaakt door de stijging van de concentratie broeikasgassen in de atmosfeer, dat sinds de industriële revolutie is toegenomen. Als we vandaag de dag over klimaatverandering spreken, bedoelen we dus antropogene (door de mens veroorzaakte) klimaatverandering. Dit is de opwarming van de gemiddelde temperatuur op aarde als gevolg van menselijke activiteiten. Denk hierbij aan het verbranden van kolen, olie en gas om energie te produceren voor onze huizen of voor ons transport dat nodig is om niet alleen onszelf te vervoeren, maar ook producten en het voedsel dat we maken. Ook ontbossing en het droogleggen van veenmoerassen zorgt voor een aanzienlijke hoeveelheid broeikasgassen. Naast de uitstoot van CO2 komt in de veeteelt ook veel methaan vrij dat een dertig keer zo sterk broeikasgas is als CO2.

2. "De mens heeft geen invloed op klimaatverandering."

Dit is niet waar. De opwarming wordt veroorzaakt door verhoogde concentraties van broeikasgassen in de atmosfeer, voornamelijk als gevolg van menselijke activiteiten zoals de verbranding van fossiele brandstoffen, ontbossing en landbouw.

3. "Planten hebben koolstofdioxide nodig."

Dit is waar, planten hebben wel degelijk koolstofdioxide (CO2) nodig om te kunnen leven. Planten en bossen verwijderen jaarlijks enorme hoeveelheden kooldioxide uit de atmosfeer en slaan deze op. Maar het probleem is dat bomen niet oneindig veel kooldioxide kunnen absorberen. Er zijn niet genoeg bomen en de hoeveelheid bossen neemt ook nog af. Steeds meer bossen over de hele wereld worden gekapt, grotendeels om plek te maken voor landbouwgrond.   

CO2 zelf veroorzaakt geen problemen, het maakt deel uit van het natuurlijke wereldwijde ecosysteem. Het probleem is de hoeveelheid CO2 die door ons als mensen wordt geproduceerd; dit niveau van CO2 in de atmosfeer is al 800.000 jaar niet meer voorgekomen. 

4. "De opwarming van de aarde is niet echt, want het is nog steeds koud."

Dit is niet waar. Door de opwarming van de aarde neemt de gemiddelde oppervlaktetemperatuur van de aarde toe. Dit veroorzaakt veranderingen in onze natuurlijke klimaatsystemen. We zullen bijvoorbeeld meer last hebben van extreme weersomstandigheden, zoals hittegolven, regenval en storm. De wereld is de laatste honderddertig jaar ruim één graad Celsius warmer geworden en het zeeniveau is met ongeveer twintig centimeter gestegen door de opwarming en het smelten van de ijskappen. In Nederland is het zelfs 1,7 ˚C warmer geworden.

5. "Klimaatverandering is een probleem van de toekomst."

Dit is niet waar. Dit is niet langer een excuus om niet in te grijpen.

Hiermee leggen we de last op de schouders van de toekomstige generaties. In 2019 waarschuwden 's werelds toonaangevende klimaatwetenschappers dat we maar 12 jaar de tijd hebben om de opwarming van de aarde te beperken tot maximaal 1,5°C en om te voorkomen dat het klimaat uiteenvalt. 

We zien nu al de verwoestende effecten van klimaatverandering op de wereldwijde voedselvoorziening, toenemende migratie, conflicten, ziekten en wereldwijde instabiliteit. Dit zal alleen maar erger worden als we nu niet in actie komen. De door de mens veroorzaakte klimaatverandering is de grootste milieucrisis van onze tijd. Het bedreigt de toekomst van de planeet waarvan we afhankelijk zijn voor ons voortbestaan en we zijn de laatste generatie die er iets aan kan doen. 

6. "Hernieuwbare energie is slechts een manier om geld te verdienen."

Dit is niet waar. Het is een algemeen geloof dat hernieuwbare energie duur is door de investering, maar zonne-energie en onshore windenergie zijn de goedkoopste manieren om elektriciteit op te wekken; dat betekent dat de energie die ze produceren goedkoper is dan het gebruik van kernenergie, gas en fossiele brandstoffen.

De kosten van duurzame energie worden steeds lager door duurzame ontwikkelingen. En toch steunt de overheid nog steeds fossiele brandstoffen.

7. "Het aantal ijsberen neemt toe."

Dit is niet waar.Er zijn inderdaad een paar subpopulaties waar het qua aantallen nu goed mee lijkt te gaan maar van veel populaties hebben we te weinig gegevens. De resultaten van een recent onderzoek (in Nature) laten zien dat de verandering van de leefomgeving een groot effect hebben waar vrijwel geen enkele populatie zich op tijd aan kunnen aanpassen. 

Klimaatverandering is de grootste bedreiging voor ijsberen. Het Noordpoolgebied warmt ongeveer twee keer zo snel op als de rest van de wereld, Dit komt onder andere door het Albedo effect: minder ijs zorgt voor minder terugkaatsing van het zonlicht en daardoor meer opname van warmte. Hierdoor smelt het zee-ijs eerder in het jaar en vormt zich later in het jaar. Dit maakt het moeilijker voor vrouwelijke ijsberen om in de late herfst aan land te komen om hun holen te bouwen, en moeilijker om in het voorjaar het zee-ijs op te gaan om hun jongen te voeden. Hun belangrijkste prooi, de zeehond, wordt ook beïnvloed door de klimaatverandering, omdat ze afhankelijk zijn van het zee-ijs om hun jongen groot te brengen. Dit betekent dat ijsberen in sommige delen van het Noordpoolgebied moeten overleven met minder voedsel dan voorheen. Er wordt voorspeld dat de ijsberenpopulaties tegen het midden van deze eeuw met 30 procent zullen afnemen.  

8. "Hernieuwbare energie werkt alleen als het winderig of niet bewolkt is."

Dit is niet waar. De industrie ontwikkelt nieuwe technieken voor de opslag van elektriciteit en het beheer van de vraag en aanbod op piekmomenten via het Europese elektriciteitsnetwerk, wat betekent dat zelfs als de zon niet schijnt of het niet waait, het nog steeds mogelijk is om te vertrouwen op hernieuwbare energiebronnen.

9. "Dieren zullen zich wel aanpassen aan de klimaatverandering."

Dit is helaas niet waar.Om te overleven hebben planten, dieren en vogels die geconfronteerd worden met de klimaatverandering twee opties: zich verplaatsen of aanpassen. Er zijn verschillende voorbeelden van soorten die zich al beginnen aan te passen aan de klimaatverandering. 

Maar in toenemende mate is het voor velen een ander verhaal. Gezien de snelheid van de klimaatverandering wordt het voor veel soorten onmogelijk om zich snel genoeg aan te kunnen passen aan hun veranderende omgeving. En omdat leefgebieden worden vernietigd door wegen, steden en dammen, wordt het steeds moeilijker voor diersoorten om zich te verplaatsen naar gebieden die nog wel geschikt zijn. Voor de dieren die zich niet kunnen verplaatsen of zich niet kunnen aanpassen, ziet de toekomst er niet positief uit. 

10. "Als de mensheid verdwijnt, is klimaatverandering opgelost."

Dit is niet waar. Als emissies nu zouden stoppen dan kost het nog minstens 200 jaar voordat tenminste 80% van het overschot aan CO2 in de atmosfeer weer is vastgelegd. Het is gemakkelijk om te beginnen met het gevoel dat we al te ver zijn gegaan en dat de planeet niet in staat zal zijn om de groeiende wereldbevolking te ondersteunen.

Het is de missie van WWF om een wereld op te bouwen waarin mens en natuur samen gedijen. De technologie en systemen die we nodig hebben om tegen 2045 naar 100% hernieuwbare energie te gaan en de hulpbronnen van onze planeet duurzaam te gebruiken, zijn al beschikbaar. Wat nu nodig is, is dat politieke en zakelijke leiders grondige en dringende maatregelen nemen om deze oplossingen te gebruiken om de klimaatcrisis aan te pakken en de natuur te herstellen. Want meer natuur betekent minder klimaatverandering. 

11. "China is het enige land dat verantwoordelijk is voor de klimaatverandering."

Niet waar: in de laatste decennia is veel zware industrie uit Europa en de VS verplaatst naar Zuidoost-Azië. China produceert de producten die wij in het Westen consumeren, het is daarom een gedeelde verantwoordelijkheid. Ondanks het feit dat China een van de grootste uitstoters van broeikasgassen is, is het momenteel één van de grootste investeerders in hernieuwbare energie. De toename van de investeringen is een reactie op de snelle groei van het groene bedrijfsleven en de noodzaak om de luchtvervuiling in de grote steden op te ruimen.

Klimaatverandering is een wereldwijde kwestie en we hebben allemaal de verantwoordelijkheid om de klimaatcrisis aan te pakken. Er zullen serieuze investeringen nodig zijn om hier iets aan te doen, maar het kan enorme voordelen opleveren voor de natuur en dus ook voor ons mensen. Meer natuur is goed tegen klimaatverandering en meer natuur is goed voor ons.

Alle beetjes helpen

Wij kunnen door onze keuzes op ieder moment het verschil maken. Elke dag weer, in alles wat we doen. En alle beetjes helpen!

Voetafdruktest

Kijk welke impact jouw persoonlijke levensstijl heeft op onze aarde en doe de voetafdruktest.

Doe de test

Wat kan ik zelf doen?

Iedereen kan helpen de natuur te beschermen. Bekijk onze tips en kom erachter hoe jouw gedrag de natuur een handje mee kan helpen.

Bekijk duurzame tips

Wil je meer weten over klimaatverandering?

Global Warming Images / WWF
Oorzaken en Gevolgen
Oorzaken en Gevolgen
van klimaatverandering
www.JSGrove.com / WWF
Klimaatakkoord Parijs
Klimaatakkoord Parijs
Frans Lemmens / Hollandse Hoogte
Nederland
Nederland
en klimaatverandering
Politiek
Politiek
Istockphoto.com / WWF-Canada
Wat kun jij doen?
Wat kun jij doen?
Wild Wonders of Europe / Widstrand / WWF
Natuurlijke klimaatoplossingen
Natuurlijke klimaatoplossingen

Resultaten en Updates

Casper Douma

Bouwen mét natuur, niet er bovenop!

WWF-medewerker Evita Sanches vertelt over mangroveherstel op Curacao.
Meer info
Twan Teunissen ARK Natuurontwikkeling

Meer natuur: voor meer waterveiligheid en een mooier Nederland

‘Wolkbreuk in Friesland zet straten blank’ en ‘Wateroverlast in Limburg, campings ontruimd’, maar ook ‘Langste files van het jaar door hevige regenval’. Zomaar een paar krantenkoppen van de afgelopen week. In sommige plekken van ons land viel tot wel 70 mm water in een kort tijdsbestek door regen en onweersbuien. Is dit het ‘nieuwe normaal’?
Meer info
Petteri Hautamaa

Trekkende zoetwatervissen wereldwijd met meer dan 80 procent afgenomen

Het gaat erg slecht met trekvissen als zalm, paling en stekelbaars. Het aantal trekkende zoetwatervissen is tussen 1970 en 2020 wereldwijd met meer dan 80 procent afgenomen, blijkt uit een onlangs gepubliceerd rapport van verschillende natuurbeschermingsorganisaties.
Meer info
Shutterstock / MarcelClemens / WWF

Klimaatdieren

Dieren kunnen ons beschermen tegen klimaatverandering, het slachtoffer ervan zijn of zich eraan aanpassen
Meer info

Zorgwekkend recordaantal branden in de Pantanal

WWF-medewerker Moniek Wulms verteld over het recordaantal branden in de Pantanal in 2023.
Meer info
Sam Hobson / WWF-UK

Het COP-mechanisme: succes vieren en verlies nemen

WWF-medewerker Maheen Kahn was aanwezig op COP28 in Dubai en vertelt over haar ervaringen.
Meer info